100 jaar Groote Oorlog: Herinneringen in het Meetjesland

In 2014 herinnert de hele wereld zich de start van de Eerste Wereldoorlog. Het is dan 100 jaar geleden dat Europa, en ook ons land, bezet werd door het Duitse leger, en een hevige loopgravenoorlog werd uitgevochten. In het Meetjesland herinneren nog heel wat materiële relicten aan deze strijd.

Zo bouwde de Duitse bezetter bijvoorbeeld een elektrische grensversperring (1915), beter bekend als ‘Den Draad’, tussen België en Nederland, om smokkelen, vluchten en spionage tegen te gaan. De gemeente Assenede ontplooit reeds een project over dit onderwerp, waarmee we graag afstemmen.

Er is ook de Hollandstellung, een Duitse bunkerlinie uit 1917 bewaard in Maldegem, Eeklo, Kaprijke, Assenede, Evergem. De bunkerlinie diende om een mogelijke aanval vanuit het (neutrale) Nederland af te weren. Verspreid in het landschap zijn nog tientallen bunkers bewaard gebleven. Momenteel zijn er beschermingsprocedures lopende via de dienst Ruimte en Erfgoed van de Vlaamse Overheid.

Tot slot zijn er ook de kleine getuigen van dit wereldconflict (familie- en persoonsgeschiedenissen, brieven en dagboeken, monumenten en graven, … ) en typische thema’s: smokkelen, leven in bezet gebied, bevoorrading en relatie stad-platteland, dieren in de oorlog…

Als landelijke regio heeft het Meetjesland dus nog heel wat zichtbaar en onzichtbaar oorlogserfgoed. Dit is echter weinig bekend bij inwoners en bezoekers. COMEET wenst zich voor dit erfgoed (roerend, onroerend en immaterieel) in te zetten.

COMEET wenst als regionale cultuur- en erfgoeddienst dit Meetjeslandse en universele oorlogserfgoed naar de voorgrond te halen door deze relicten in kaart te brengen en ze toeristisch en educatief te ontsluiten voor het brede publiek tegen 2014. 

De publieksgerichte, cultuurtoeristische eind producten (deelprojecten) zijn:

• Onderzoek,studiedag en rapport (de landschapsatlas, de inventaris onroerend erfgoed en de erfgoedbank Meetjesland zijn hierbij het startpunt)
• Digitale themaroutes (vb. bunkers, smokkelen en bevoorrading, dieren in de oorlog)
• Educatieve initiatieven (volwassenen en kinderen)
• Activiteitenprogramma met aandacht voor beleving en kunst
• Rondreizende expo in de bibliotheken
• Publicatie(s): boek, programmabrochure, kaart en fotoboek
• Communicatiestrategie

Bij de uitvoering van dit project treedt COMEET op als coördinator, teneinde overzicht en afstemming tussen de verschillende partners en deelprojecten mogelijk te maken. De copromotor staat in voor de realisatie van een boek over ‘den Draad’, een reizende expo en de promotie daarvan.

Educatie, werken in een brede, sectoroverschrijdende  partnership (cultuur, 

erfgoed,toerisme, educatie, plattelandsontwikkeling) en de inzet van creatieve ontsluitingsmethodes met aandacht voor de eigenheid van de regio staan centraal bij dit project. Een hedendaagse en ook streekgerichte invalshoek bij de benadering van de oorlogsproblematiek getuigen van de meerwaarde van dit project voor de regio.Het project wordt gerealiseerd met gefaseerde werkmethode: FASE I is de onderzoeks- en contentfase, waarbij het oorlogserfgoed in kaart wordt gebracht, en gebundeld in een rapport en studiedag. Daarnaast wordt content verzameld voor de cultuurtoeristische eindproducten. Vanuit bestaande erfgoed- en culturele netwerken worden voorbereidende initiatieven gestimuleerd, zoals bv herstel van niet-beschermd oorlogserfgoed (bv monumentjes, graven…) of toegankelijk maken van bv bunkers.

In FASE II, de fase van de publiekswerking, ontwikkelen we in een sectoroverschrijdend netwerk de cultuur-toeristische eindproducten (zie hierboven). Deze producten proberen een creatieve en vernieuwende meerwaarde te realiseren naast de grote initiatieven in de Westhoek. Een toegankelijk, gediversifieerd en warm aanbod moet de beleving van het oorlogserfgoed in onze plattelandsregio stimuleren, in combinatie met een sterk promotioneel plan. Dit kan enkel gerealiseerd worden in een stevig thema-gebonden netwerk!