Agroforestry wordt steeds vaker aanzien als deeloplossing voor de vele uitdagingen waar de moderne landbouw voor staat. Ondanks de groeiende interesse binnen de landbouwsector, neemt het areaal in Vlaanderen voorlopig maar traag toe. Met dit project beogen we een stijging van het areaal agroforestry in West-Vlaanderen door het wegwerken van een aantal barrières die landbouwers ervan weerhouden om effectief aan de slag te gaan met deze duurzame praktijk.
De opstart van een lange termijn landbouwkundige opvolging van een aantal agroforestry-percelen zal toelaten om de impact op teelt, waterhuishouding, bodem, klimaat én bedrijfsvoering beter te onderbouwen. We creëren een handig platform waar een kerngroep van landbouwers op en naast het terrein kennis en ervaring kunnen uitwisselen. We werken een West-Vlaams agroforestrydienstenaanbod uit waar telers terecht kunnen voor de nodige ondersteuning bij aanleg, beheer en vermarkting van hun agroforestry-perceel. We ontwikkelen een agroforestry-lespakket die toekomstige landbouwers vertrouwd moet maken met de praktijk. En we maken het brede publiek bewust van de meerwaarde van deze klimaatbestendige en duurzame landbouwpraktijk. En dit alles op maat en binnen de context van de West-Vlaamse landbouw.
Ondanks de groeiende interesse binnen de landbouwsector, neemt het areaal agroforestry in Vlaanderen traag toe. Sinds 2011 realiseerden ruim 100 Vlaamse landbouwers een agroforestry-perceel gebruik makende van de Vlaamse agroforestry subsidie, goed voor ongeveer 200 ha. De laatste 3 jaar zien we een snellere stijging in het areaal met een toename van 37, 43 en 75 ha in 2018, 2019 en 2020. Dit komt overeen met jaarlijks 20 tot 25 nieuwe landbouwbedrijven. Iets minder dan de helft van die aanplanten situeert zich in de biologische landbouw. Ongeveer 45% van de aanplanten gebeurde op een (al dan niet gemengd) bedrijf met dierlijke productie, 30% op akkerbouwbedrijven en de overige in andere productiesystemen zoals bv. CSA, groenteteelt of fruitteelt. Dit illustreert de toepasbaarheid van agroforestry in zowat elke belangrijke grondgebonden landbouwtak in (West-)Vlaanderen. Cijfers tonen echter aan dat slechts 10-15 % van de aanplanten zich situeren in West-Vlaanderen. Met ons project nemen we enkele barrières (zoals geïdentificeerd in een recente studie van ILVO, zie projectomschrijving) weg die telers ervan weerhouden om agroforestry toe te passen. Onze acties zijn complementair aan andere lopende agroforestry-projecten onder de vleugels van het Consortium Agroforestry Vlaanderen. Waar mogelijk wordt ook steeds de link gelegd naar bestaande initiatieven via dit Consortium. In dit project leggen we echter een sterk accent op de West-Vlaamse context en spelen maximaal in op concrete noden waar West-Vlaamse telers mee kampen.
Inspanningen spitsen zich toe op het verhogen van het draagvlak binnen de sector en het creëren van een sterke stimulans van bovenaf. We werken enerzijds aan kennisopbouw ism de landbouwers en zetten in op een efficiëntere uitwisseling van die kennis en ervaring. Het bevorderen van peer-to-peer learning tussen telers is cruciaal. De uitwerking van een lespakket agroforestry laat ook toekomstige telers kennis maken met dit teeltsysteem. Anderzijds streven we naar een optimale praktische en financiële ondersteuning van deze pioniers door landbouworganisaties en beleid. Een cijfermatige onderbouwing van de positieve impact van agroforestry op water, bodem en klimaat wordt in de toekomst een belangrijk argument voor de Vlaamse landbouwers. Tegelijkertijd zullen gegevens rond geleverde ecosysteemdiensten (bv. C-captatie, landschapsinrichting, biodiversiteit) voor Vlaanderen ook de return on investment van de subsidiëring verduidelijken. Ook het versterken van externe drijfveren, zoals een verhoogde appreciatie bij de consument, zal leiden tot een verhoogd draagvlak onder telers en afnemers. De hierboven beschreven projectdoelstellingen realiseren we via een aantal concrete acties tijdens en na het project:
- Gezamenlijke projectaansturing en opvolging via projectgroepen en stuurgroepen.
- Het uitvoeren van een provinciedekkende scan waarbij we bestaande en nieuwe agroforestry percelen in beeld brengen. Deze scan toont welke types agroforestry door West-Vlaamse telers toegepast worden en leert waar de grootste kansen op vooruitgang liggen.
- Het in dialoog gaan en capteren van praktijkervaring bij West-Vlaamse telers die al met agroforestry aan de slag zijn, zal leiden tot een voortschrijdend inzicht in de praktische inpasbaarheid, evenals de rendabiliteit en verdienmodellen van agroforestry in de context van West-Vlaamse akker- en tuinbouw. Dergelijke intensieve bevragingen van telers zien we als essentiële stap voor de uitbouw van een dienstenaanbod op maat van de noden en verwachtingen.
Inagro
8800 Roeselare
België