Via Cultuuroverleg Scheldeland willen de gemeenten Wetteren, Wichelen, Berlare en Laarne projecten realiseren die een extraregionale uitstraling leveren en zorgen voor een culturele en toeristische meerwaarde. Met het project ‘Beeldenstroom’ wordt een artistieke project met extraregionale uitstraling gerealiseerd dat – door de unieke wisselwerking tussen kunst en ecologie – het natuurreservaat als een van de belangrijkste troeven van de streek in de kijker plaatst en opwaardeert.
De Kalkense Meersen vormt een van de opmerkelijkste groenpolen in het verstedelijkte gebied tussen Gent en Dendermonde en heeft landschappelijk een zeer grote waarde. Het gebied is identiteitsbepalend voor de vier gemeenten (Wichelen, Wetteren, Berlare en Laarne) op wiens grondgebied het gelegen is. Via het project Beeldenstroom willen Wichelen, Wetteren, Berlare en Laarne – binnen het interlokale samenwerkingsverband Cultuuroverleg Scheldeland – een openluchttentoonstelling organiseren met tijdelijke en permanente ecologische kunst- en cultuurelementen in een bescherm natuurgebied. Op die manier wordt gezorgd voor een tijdelijk evenement dat op korte termijn resultaat oplevert, maar is er ook aandacht voor duurzame langetermijneffecten. Door de aanleg van land-artelementen (tijdelijk en permanent) wordt die identiteit versterkt en bovenal van een extra betekenislaag voorzien.
Het project onderscheidt zich van andere beeldende kunstenroutes in de openbare ruimte door die sterke inhoudelijke focus waarbij ecologische kunst in een beschermd natuurgebied wordt geplaatst. Door de combinatie van tijdelijke en permanente (steeds veranderende) kunstwerken worden blijvende resultaten bewerkstelligd. Ook na afloop van de tijdelijke land-arttentoonstelling blijven een aantal natuurgroeiwerken als trekpleister dienen voor de Kalkense Meersen en vormen ze een basis voor toekomstige Beeldenstroomedities.
Grote aandacht wordt besteed aan communicatie- en toeleidingsinitiatieven. Evenementen, publieksinitiatieven, artistieke ingrepen,… plaatsen Beeldenstroom in het centrum van de belangstelling. Een uitgebreide promotiecampagne moet ervoor zorgen dat Beeldenstroom als tijdelijk cultuurtoeristische evenement en de Kalkense Meersen als permanente attractiepool lokaal, regionaal en extraregionaal op de kaart worden gezet. Bovendien is er ook veel aandacht voor publieksbegeleiding (toeristische bewegwijzering, integratie van de route met bestaande wandel- en fietsroutes, catalogus, geleide groepsbezoeken,…).
Aangezien de Kalkense Meersen (deels) wordt verrijkt met permanent land-art, is het cruciaal om periodieke onderhoudswerkzaamheden te voorzien. De samenwerking met bevoorrechte partners (Natuurpunt, Agentschap voor Natuur en Bos en in mindere mate Waterwegen en Zeekanaal) die hiervoor instaan, is dan ook een belangrijk onderdeel van het project.
Een (voorlopig) overzicht van de concrete uitwerking van Beeldenstroom helpt om bovenstaande uitgangspunten te concretiseren.
De openluchttentoonstelling Beeldenstroom loopt tijdens de zomer van 2012 (1 juli- 30 september 2012). Voorafgaandelijk moeten diverse artistieke ingrepen voor een buzz
zorgen bij de lokale bevolking.
Geïnspireerd op het roemruchte kunstenaarscollectief Mass Moving wordt in de dorpskern van elke deelnemende gemeente een windorgel in bamboe geplaatst. Dit kunstwerk dient als teaser voor het project. Eveneens verwijzend naar Mass Moving maakt een ‘artistieke bus’ een week voor de start haar opwachting op de marktdagen in de gemeenten, de plaats om een groot en breed publiek te bereiken.
De opening van Beeldenstroom is niet enkel voor genodigden, maar wordt opgevat als een groot publieksevenement. Jean Daniel Berclaz – een Zwitserse kunstenaar – zorgt voor een performance, waarvan de uitwerking nog ongekend is maar die wel openstaat voor iedereen. Onder de noemer ‘Musée de Point de Vue - een concept dat al over heel de wereld werd toegepast – zorgt hij voor een eenmalig project in de natuur. Zijn bedoeling is de bezoekers op een andere, unieke manier te doen kijken naar het landschap.
Aan de start van de route construeert Will Beckers een iconische sculptuur. In samenwerking met W&Z en ANB worden een aantal knotwilgen (die gedoemd waren te verdwijnen met de Sigmawerken) verplant en verwerkt tot een gigantisch kunstwerk. Wilgentakken worden verweven tot een massief kunstwerk, dat een permanent karakter krijgt en doorheen de seizoenen en jaren een andere aanblik geeft.
Op vier plaatsen worden tijdelijke installaties van Jef Faes geplaatst. De installaties van Jef Faes bestaan uit elementaire geometrische vormen, die uitgehold zijn door bolvormige modules. Gestuurd via kunstmatige manipulatie worden deze uithollingen door de bouwactiviteit van honingbijen weer opgevuld. Faes’ sculpturen staan dus tegelijkertijd voor leegte en materie, voor micro- en macrokosmos.
Eco-kunstenaar Kris van Hemelrijck gaat aan de slag met het meest alledaagse natuurelement: gras. Hij maakt enorme grassculpturen die ook een permanent karakter zullen krijgen in de Kalkense Meersen.
Reinier Lagendijk verkent de relatie tussen ecologie en economie. Hij creëert ultra-efficiënte bomen. Bomen die in een vierkante mal groeien en na enkele jaren een vierkante vorm hebben en dus zonder verlies verzaagd kunnen worden. Ook dit werk is permanent en krijgt jaar na jaar een ander karakter.
Eveneens van zijn hand zijn ‘het halve bos’ en een serie unieke zitbanken. Lagendijk werkt met eenvoudige materialen die het organische groeiproces laten uitmonden in een vooraf bepaalde vorm. In zijn werk is een duidelijke vorm van maatschappijkritiek aanwezig.
Nico Van Stichel tenslotte maakt metalen sculpturen die steeds bevreemden door de plaatsing in een alternatieve omgeving. Door de vervorming van vertrouwde iconen of situaties genereert hij een nieuw begrippenkader. Op de route worden diverse van zijn sculpturen geplaatst.
In samenwerking met het natuurfotografencollectief VildaPhoto worden alle stappen in de uitvoering van het project op beeld vastgelegd. De voorbereidende werkzaamheden, het terrein voor en nadat de kunstwerken worden geplaatst, de karakteristieken van de Kalkense Meersen,…, worden gefotografeerd. Het resultaat wordt in een unieke fototentoonstelling gegoten. Deze wordt zowel digitaal als op het terrein ontsloten. Ook na afloop van de openluchttentoonstelling worden beelden genomen die als geheel een unieke tijdsregistratie zullen vormen.
De artistieke invulling van het project gebeurt door Verbeke Foundation – de organisatie achter de private kunstsite in Kemzeke waar natuur, ecologie en kunst een perfecte symbiose vormen. Door deze inhoudelijke focus is Verbeke Foundation de bevoorrechte partner om te bemiddelen tussen Cultuuroverleg Scheldeland als promotor en de gekozen kunstenaars.
De samenwerking met Agentschap Natuur en Bos en Natuurpunt moet ervoor zorgen dat Beeldenstroom als artistiek project in overeenstemming is met de karakteristieken van de Kalkense Meersen als natuurgebied (cf. Kalkense Meersen als broedgebied, inrichtingsplannen,…)
De primaire doelstelling is de valorisatie en opwaardering van de Kalkense Meersen. In de Landschapsatlas Vlaanderen worden de Kalkense Meersen gekenmerkt door de uitgestrekte grasvlakte, doorsneden met brede sloten en beken. Het grootste gedeelte wordt gebruikt als permanent hooiland of hooiland met nabeweiding. In de noordelijke rand van het gebied liggen enkele grotere, langwerpige waterpartijen, ontstaan door het steken van turf. Een tijdelijke openluchttentoonstelling waarin permanente land-artwerken worden verwerkt, zorgt voor een nieuwe betekenislaag waarbij de karakteristieke elementen van het natuurgebied extra worden versterkt. De werken die zich situeren op de grens tussen ecologie en kunst verscherpen de identiteit van de Kalkense Meersen en zorgen zo meteen ook voor een identiteitsverscherping van de gemeenten Wichelen, Wetteren, Berlare en Laarne.
Met het project wil Cultuuroverleg Scheldeland zowel lokaal als extraregionaal profileren. In die zin sluit Beeldenstroom naadloos aan bij de Sigmawerken die langsheen de Schelde worden uitgevoerd en moeten zorgen voor een betere ontsluiting. Door dankzij ecologische kunst (zowel tijdelijk als permanent) een nieuwe betekenislaag toe te voegen aan de Kalkense Meersen wordt deze een uitgesproken attractiepool, zonder dat geraakt wordt aan de eigenheid van het gebied.
Op korte termijn wordt een verhoging van het aantal bezoekers voor de Kalkense Meersen vooropgesteld. Dankzij de kunstintegratie wordt het bezoekersprofiel ook gedifferentieerd en worden nieuwe doelgroepen zoals cultuurtoeristen aangetrokken. Door de mix aan instrumenten inzake communicatie en publieksbegeleiding wordt zowel een stijging van het aantal individuele als groepsbezoekers beoogd.
Op middellange en lange termijn draagt Beeldenstroom bij tot de profilering van de gemeenten Wichelen, Wetteren, Berlare en Laarne: een aantrekkingspool die versterkend werkt voor de huidige toeristische troeven.
Op middellange termijn wordt de Kalkense Meersen een land-artpark waar op een verantwoorde en doordachte manier ecologische kunst wordt ingepast in een natuurgebied.
Cultuuroverleg Scheldeland
Kalkense Meersen
België
9230 Wetteren
België