Bewuster omgaan met bemesting en gewasbeschermingsmiddelen

Dit project beoogt in eerste instantie dat de land- en tuinbouwers bewuster omgaan met enerzijds meststoffen en anderzijds gewasbeschermingsmiddelen. In het Leadergebied Haspengouw blijven we geconfronteerd met focusgebieden in zowel oppervlaktewater als grondwater die verspreid liggen over het volledige gebied. Daarnaast worden nog steeds hoge concentraties gewasbeschermingsmiddelen terug gevonden op bepaalde meetplaatsen in Zuid- Limburg. Specifieke sensibilisering voor de verbetering van de grondwaterkwaliteit is niet zo eenvoudig. Het grondwater heeft een vertragingseffect waardoor de effectiviteit van de genomen maatregelen pas een aantal jaren later zichtbaar zullen zijn. Dit neemt niet weg dat we zo snel mogelijk alle landbouwers bewust moeten laten omgaan met bemesting en gewasbeschermingsmiddelen. Dit proberen we te doen op verschillende manieren.

1. We hebben vastgesteld dat de landbouwer nog te vaak te weinig op de hoogte is van de exacte samenstelling van zijn bemesting. Nochtans is dit zeer essentieel om overbemesting tegen te gaan. In het kader van het SALK-project werd voor de fruittelers de EVA-app ontwikkeld waarin de fruittelers op perceels- en bedrijfsniveau nauwkeurig kunnen opvolgen hoeveel eenheden van welk element ze hebben toegediend tijdens hun bemesting. Deze app is verder uitgebreid naar de andere teelten die voorkomen in het Leadergebied Kempen en Maasland gedurende het leaderproject "Aanpak van nitraatproblematiek" . Op basis van een opleiding en opvolging van het gebruik van de app wordt bij een 25-tal pilootbedrijven, verspreid over elke gemeente van het leadergebied, de landbouwer aangeleerd om met deze app te werken. De bevindingen van deze pilootbedrijven worden als voorbeeld gesteld om andere landbouwers te overtuigen om deze tool te gebruiken zodanig dat de landbouwers meer kennis hebben over het type meststoffen en de bemestingsschema’s van hun bedrijf. De landbouwers worden dus zowel begeleid in het gebruik van de app als voor de bemesting op hun bedrijf. 
2. Puntvervuiling is de grootste bron van vervuiling met gewasbeschermingsmiddelen in oppervlaktewater. Landbouwers erkennen dit maar het blijft moeilijk om de mogelijke puntbronnen op hun bedrijf in kaart te brengen. Op basis van de fyteauscan willen we samen met de landbouwers aan de slag gaan. De fyteauscan werd ontwikkeld naar aanleiding van een samenwerking tussen Phytofar en Inagro en zoekt op basis van een eenvoudige vragenlijst die de landbouwer moet invullen naar de zwakke punten van het landbouwbedrijf op het vlak van milieuimpact. Ondanks het eenvoudig gebruik, denken we dat het een meerwaarde kan zijn om samen met de landbouwer deze vragenlijst in te vullen. Landbouwers worden vandaag de dag met allerlei problemen geconfronteerd waardoor deze problematiek niet altijd boven aan het todo-lijstje staat.
3. Wereldwijd bestaan er kleinschalige technieken waarmee we via buffering in de waterloop ter hoogte van drainagebuizen het teveel aan nutriënten kunnen reduceren zodanig dat de waterloop niet verder stroomafwaarts wordt bevuild. Deze technieken moeten gehanteerd worden als een end-of-pipe oplossing. Wanneer de landbouwer op basis van de juiste bemestingstechnieken en dosissen zijn teelten bemest, zullen er in sommige gevallen nog probleempunten op de waterlopen blijven bestaan. Voor deze punten kunnen de kleinschalige technieken een oplossing bieden. Een aantal mogelijkheden van nitraatverwijdering wordt momenteel uitgewerkt in het VLAIO-project: “Innoverende aanpak van nitraatreductie in land- en tuinbouwgebieden.” In dit project wordt een biologische zuiveringsinstallatie, gebaseerd op anoxische denitrificatie, geïmplementeerd op praktijkvelden. Expertise en know-how kunnen in Zuid-Limburg worden ingezet. Voor de drie luiken van dit project zullen de bevindingen van deze ervaringen van landbouwers zo wijd mogelijk kenbaar gemaakt worden bij alle betrokken partijen waaronder landbouwers en voorlichters maar ook adviseurs en waterloopbeheerders. Onze bevindingen zullen tijdens en na het project, verder verspreid worden via de vakpers, websites van alle partners, de reguliere opendeurdagen, de bedrijfsvoorlichting die door PIBO en pcfruit worden georganiseerd en ook op alle wintervergaderingen van het CVBB. Hierbij wordt het bereik vergroot en blijft de boodschap in de actualiteit, waardoor de kans het grootst is dat een reële gedragsverandering bij de landbouwer tot stand komt.