Drinkwaterkwaliteit op een veeteeltbedrijf is cruciaal om technisch goede resultaten te behalen en dieren op een gezonde manier te houden. Toch wordt waterkwaliteit nog al te vaak over het hoofd gezien en zeker in tijden van crisis of moeilijke economische situaties snel vergeten. Binnen de Westhoek wordt actief gebruik gemaakt van zogenaamde alternatieve waterbronnen zoals open put water, ondiep grondwater of regenwater. Deze waterbronnen vragen een goede behandeling om bruikbaar te zijn als drinkwater maar in de praktijk zien we vaak problemen van opbouw van vuil of biofilm in de drinkwaterleidingen bij gebruik van deze waterbronnen. Deze biofilm zorgt voor afname van kwaliteit van het water ter hoogte van de drinkplaats van de dieren. Met dit project willen we dit probleem onder de aandacht brengen bij de veehouders en actief inzetten op begeleiding en opvolging om dit probleem aan te pakken. Zo zal niet enkel de gezondheid van de dieren verbeteren, maar zal het ook bijdragen aan het duurzaam gebruik van drinkwater en onrechtstreeks ook de technische economische resultaten van de veehouderij mee verbeteren. Extra aandacht zal besteed worden aan het sensibiliseren en informeren rond veilig gebruik van de producten of biociden die courant gebruikt worden om het water te behandelen. Kennis en ervaringen uit dit project zullen breed gecommuniceerd worden naar de sector en geïmplementeerd worden in advies en communicatie over dit onderwerp zowel tijdens als ook na het project.
De Westhoek wordt gekenmerkt door een intensieve veehouderij. Bovendien huisvest de Westhoek 42% van alle West-Vlaamse runderen, 44% van alle West-Vlaamse varkens en 49% van de West-Vlaamse pluimveestapel. Wanneer we dit vergelijken t.o.v. het Vlaamse situatie dan spreken we over 13% van de Vlaamse rundveestapel, 24% van de Vlaamse varkensstapel en 18% van de Vlaamse pluimveestapel. Dit maakt dat binnen Westhoek veehouderij een aanzienlijk deel van de landbouwsector vertegenwoordigd. Bovendien impliceert dit een grote behoefte aan kwalitatief water als drinkwater voor de aanwezige veestapel. Een exacte schatting maken van deze behoefte is moeilijk, aangezien de beschikbare cijfers niet altijd eenduidig zijn, maar we komen al snel aan 5 tot 6 miljoen m³ drinkwater voor de veehouderij in de Westhoek. Heel typisch voor de Westhoek wordt hiervoor hoofdzakelijk gebruik gemaakt van de zogenaamde alternatieve waterbronnen (hemelwater, ondiep grondwater, open put water, oppervlaktewater) wat maakt dat kwaliteit van de gebruikte waterbronnen vaak heel variabel is. De afgelopen 15 jaar werd dan heel wat onderzoek, sensibilisatie en opvolging gedaan om deze alternatieve waterbronnen zo optimaal mogelijk te benutten. Zo werden verschillende technieken voor het verbeteren van de chemische kwaliteit van de verschillende waterbronnen uitgetest en met succes geïmplementeerd. Naast aandacht voor de chemische parameters gaat ook heel wat aandacht naar de bacteriologische parameters waarbij we zien dat dit onderwerp al op heel wat varkens- en pluimveebedrijven ter harte genomen wordt en geleidelijk aan ook de rundveesector hierin volgt. Toch zien we in praktijk vaak nog slechte kwaliteit van drinkwater ter hoogte van de dieren. We worden bij Inagro regelmatig gecontacteerd door veehouders die vragen hebben omtrent de aanhoudende problemen met waterkwaliteit n.a.v. een analyse of soms ook als gevolg problemen met de diergezondheid. In 2020 kregen we zo 143 vragen van veehouders en ook in 2021 kregen we wekelijks dergelijke vragen. Vaak is er al geïnvesteerd in een waterbehandelingsinstallatie, maar toch blijkt dit niet altijd voldoende om goed drinkwater te garanderen. Bij het nemen van verschillende waterstalen (een staal aan de bron, vlak na de waterbehandeling en ter hoogte van de drinkplaats van de dieren), stellen we vast dat het water ter hoogte van de dieren duidelijk van minder goede kwaliteit is dan aan de bron of vlak na de drinkwaterbehandeling. Dit is meestal te verklaren door de aanwezigheid van vervuiling in de drinkwaterleidingen tussen de waterbron en de drinkplaats van de dieren. Afhankelijk van de gebruikte waterbron kan een dergelijke vervuiling zich heel snel ontwikkelen of bouwt de vuile laag aan de binnenkant van de leiding zich traag maar hardnekkig op. Deze laag of biofilm genoemd, zorgt ervoor dat ondanks alle inspanning van de veehouder om het drinkwater van zijn dieren te behandelen, de kwaliteit ter hoogte van de drinkplaatsen toch ondermaats blijft. Het probleem wordt vaak over het hoofd gezien omdat bij controle van de waterkwaliteit een waterstaal genomen wordt aan de bron en niet ter hoogte van de dieren waardoor het probleem niet zichtbaar wordt. Bijkomend zal een aanwezige biofilm ervoor zorgen dat de waterbehandeling zijn doel mist en de vaak dure investering niet het gewenste resultaat oplevert. Binnen dit Leader project willen we de veehouders nog meer bewust maken van de gevolgen van een eventuele biofilm in drinkwatersystemen. We zullen inzetten op het visueel tonen van deze biofilm (via beelden met endoscoop in de leidingen en via staalname van de effectieve biofilm) om het probleem meer onder de aandacht te brengen. Daarnaast willen we rechtstreeks veehouders begeleiden om een reinigingsprotocol uit te voeren om de biofilm te verwijderen uit de leidingen. Via sneltesten die in de voedingsindustrie gebruikt worden tijdens hygiënecontroles zal de effectiviteit van deze reiniging gecontroleerd worden. Vanuit het project zal vervolgens de kwaliteit van het drinkwater en de vorming van een nieuwe biofilm opgevolgd worden. Op die manier willen we de deelnemende veehouders helpen de kwaliteit van het drinkwater op te volgen en daaruit ook afleiden hoe regelmatig een reinigingsprotocol moet herhaald worden en hoe via waterbehandeling de vorming van een biofilm kan voorkomen worden. Tot slot is het de bedoeling om actief in te zetten op sensibilisatie waarbij het probleem van biofilm als oorzaak van afwijkende waterkwaliteit ruim zal gecommuniceerd worden, maar waarbij we ook willen inzetten op veilig gebruik van de biociden die nodig zijn voor reinigen van de leidingen en eventueel behandelen van het drinkwater. Deze biociden zijn vaak geconcentreerde chemische producten die met de nodige voorzichtigheid moeten gehanteerd worden.
Inagro, provinciaal extern verzelfstandigd agentschap in privaatrechtelijke vorm
8600 Diksmuide
België