Boost voor boer, bodem en biodiversiteit

Het doel van het project is om win-wins te creëren voor landbouw en biodiversiteit op het platteland. Landbouwers helpen de biodiversiteit een handje zodat op haar beurt de biodiversiteit de landbouwers kan helpen. Concreet worden er demomaatregelen uitgewerkt die kunnen fungeren als oases en stapstenen voor biodiversiteit in het landbouwlandschap, maar die ook voordelen opleveren voor de landbouwers onder de vorm van verbeterde bodemvruchtbaarheid, waterhuishouding, eiwitrijk voeder voor vee, natuurlijke plaagbestrijding en bestuiving. Met de demomaatregelen willen we het agro-ecologisch potentieel in het West-Vlaamse hart aanboren. Door wisselwerkingen tussen soorten te herstellen en cycli terug te sluiten, kan de biodiversiteit floreren en tegelijkertijd diensten leveren aan de landbouw.

Dit start reeds in de bodem. Verschillende soorten kruiden zullen ingezaaid worden. Sommige planten vormen penwortels en brengen water uit diepere lagen naar boven. Andere vormen met hun oppervlakkige wortels een fijnmazig netwerk en geven de bodem structuur. Bepaalde planten gaan associaties aan met bodemschimmels of bacteriën en brengen zo nutriënten in de bodem. Op die manier kunnen kosten voor het aanbrengen van dierlijke mest of kunstmest uitgespaard worden. Hoe diverser de planten hoe diverser het bodemleven, dat het hoofd kan bieden aan plaagsoorten. In monoculturen zullen vaak plaagsoorten steeds meer aan kracht winnen en resistentie ontwikkelen, om die reden wordt ook teeltrotatie toegepast. Maar een afwisseling van teelten is vaak niet voldoende. Om die reden kan teeltrotatie in combinatie met demomaatregelen de biodiversiteit verhogen en deze negatieve spiraal doorbreken. De verbeterde bodemstructuur zorgt daarnaast voor een betere doorworteling van de daaropvolgende teelten. Om de percelen te beheren zullen zo weinig mogelijk (niet-kerende) bewerkingen worden uitgevoerd. Dit zorgt voor koolstofopslag en het beter vasthouden van water. Door ploegen te vermijden, wordt ook vermeden dat de zaadbank van éénjarige onkruiden steeds opnieuw naar boven wordt gebracht. De bodem bedekt houden en niet-kerend bewerken zal op termijn éénjarige onkruiden uitputten. Door een gevarieerd gamma van kruidensoorten te gebruiken kunnen verschillende soorten
insecten gebruik maken van het stuifmeel en nectar die de bloemen bieden, dit kunnen zowel bestuivers als plaagbestrijders zijn.

Door de werking van natuurlijke plaagbestrijding daalt de nood aan gewasbeschermingsmiddelen en kunnen hiervoor ook kosten uitgespaard worden. Op hun beurt kunnen vogels en zoogdieren de insecten gebruiken als voedsel en ook zij zullen vaak schadelijke insecten consumeren. De kruiden zijn daarnaast een alternatieve en vaak meer geprefereerde voedselbron voor soorten die schade kunnen veroorzaken aan gewassen (zoals houtduiven, konijnen en hazen) en leiden op deze manier hun aandacht af van de teelten. De graansoorten gebruikt in bepaalde demomaatregelen zorgt voor voedsel in de winter. Door de
variatie aan plantengroei en ingrepen via specifiek beheer ontstaan er verschillen in de structuur van de vegetatie die microhabitats creëren. Hogere vegetatie kan een veilige schuil- of broedplaats bieden, lagere vegetatie foerageermogelijkheden, braakstroken kunnen dienen als zonnebad of stofbad. Beheerresten zoals maaisel kunnen gevaloriseerd worden als voeder voor vee of als koolstofbron in de bodem. Bepaalde soorten kruiden in de mengsels bevatten essentiële sporenelementen en hebben een hoge eiwitwaarde, dit maakt het maaisel een interessante voedselbron voor melkvee, paarden of schapen. Het biedt ook een alternatief voor soja en toevoeging van mineralen aan voeders. Beheerresten van kruidenmengsels met meer houtige stengels die minder geschikt zijn als voeder, kunnen verhakseld worden en ingebracht in de bodem als extra koolstofbron. Daarnaast levert deze werkwijze een positief imago op voor de landbouwer en een mooier landschap voor de recreant. Door de demomaatregelen toe te passen in een teeltrotatie systeem en steeds te zorgen dat een mozaïek aan maatregelen aanwezig is in het landschap, ontstaan nieuwe leefgebieden waar verschillende soorten een toevluchtsoord vinden. Op die manier herstellen we belangrijke verbindingen in zowel de bodem als het landschap en wordt het ecologisch evenwicht terug hersteld.

Om deze doelstellingen te realiseren zal samengewerkt worden met een gebiedscoalitie die bestaat uit verschillende gebruikers van het platteland. Landbouwers, jagers, natuurvrijwilligers en professionele experten zullen nauw samenwerken en kennis en ervaringen uitwisselen om zo tot de beste werkwijze te komen die aangepast is aan de landbouwrealiteit en de praktische
bedrijfsvoering. Door mensen met verschillende achtergronden samen te brengen in dit project, bouwen we aan een breder draagvlak en meer wederzijds begrip. Op die manier werken we aan een duurzame toekomst voor landbouw en biodiversiteit in het West-Vlaamse hart.