De puntjes op puntvervuiling: met doelgerichte acties werken aan een betere waterkwaliteit!

Gewasbeschermingsmiddelen worden gebruikt voor de bescherming van gewassen tegen onkruiden, ziekten en plagen. Het is belangrijk dat deze gewasbeschermingsmiddelen op een correcte en oordeelkundige manier gebruikt worden met aandacht voor mens en milieu. Volgens de principes van geïntegreerde gewasbescherming (IPM) moet er voor een behandeling de afweging gemaakt worden hoe men het juiste middel op het juiste moment en op de juiste plaats kan toepassen. Heel concreet betekent dit dus dat de landbouwer moet zorgen dat het middel op de plant terecht komt en dat hij het risico voor mens en milieu zoveel mogelijk moet beperken. In de praktijk blijkt echter dat er nog te vaak gewasbeschermingsmiddelen in het milieu terecht komen. Een van de belangrijkste oorzaken is puntvervuiling. Dit zijn vervuilingen die op 1 locatie plaatsvinden en puntsgewijs de waterlopen verontreinigen, zoals bijvoorbeeld vermorsingen tijdens het spuitproces of verontreinigingen afkomstig van het spoelen van het spuittoestel. Jarenlange sensibilisering heeft landbouwers intussen bewust gemaakt dat waterkwaliteit belangrijk is, opgevolgd wordt en dat verontreinigingen door gewasbeschermingsmiddelen uit den boze zijn. Verschillende landbouwers houden hier intussen rekening mee en hebben hun werkwijze aangepast of hebben investeringen uitgevoerd om verontreinigingen te vermijden. Helaas is de groep die hier nog (te) weinig rekening mee houdt nog steeds vrij groot. Vaak zijn zij er onterecht van overtuigd dat puntvervuiling vermijden grote aanpassingen aan de bedrijfsvoering of investeringen met zich meebrengt. De drempel om stappen te nemen lijkt voor deze groep vaak groot en onoverkomelijk. Nochtans is het cruciaal om ook deze groep te overtuigen. Enkel als er samen aan waterkwaliteit gewerkt wordt is er vooruitgang mogelijk. Ervaringen uit andere projecten leren dat deze groep moeilijk te overtuigen is met een theoretische infovergadering maar wel mee te krijgen is tijdens een praktijktraining waarbij ze zelf aan de slag mogen gaan en ervaren hoe ze met de problematiek kunnen omgaan. Daarnaast is een praktijktraining vaak met een beperktere groep, waarin meer ruimte is voor discussie en het delen van ervaringen tussen deelnemers. Net deze elementen zijn nodig om zo͛n groep te overtuigen. We willen dus zoveel mogelijk praktijkoplossingen aanbieden. Verspreid over West-Vlaanderen worden daarom op 4 locaties, 4 kernacties uitgewerkt. De locaties worden in overleg met de stuurgroep vastgelegd en worden bepaald in functie van geografie, aandachtsgebied voor waterkwaliteit, impact op drinkwatervoorziening en toegankelijkheid voor landbouwers. Er wordt gestreefd naar locaties die buiten huidige projectgebieden rond puntvervuiling vallen. Actie 1: Er wordt een uitleendepot opgezet voor materiaal om reinigingswater van het spuittoestel op te vangen. Dit materiaal zal ter beschikking gesteld worden aan landbouwers en is vrij te ontlenen. Inagro neemt samen met de eigenaar van het depot de organisatie van de uitleendienst op. Er wordt vooral aandacht besteed aan de toegankelijkheid en laagdrempeligheid. Actie 2: Op de uitleendepots worden praktijktrainingen georganiseerd rond het correct gebruik van het uitleenmateriaal om puntvervuiling te vermijden. De landbouworganisaties ABS en Boerenbond engageren zich om hun ledennetwerk aan te schrijven, nemen de trainingen op in hun vormingsaanbod en maken promotie voor het aanbod van het uitleendepot. Actie 3: De workshop ͞bouw je eigen biofilter is intussen een klassieker geworden maar is nog steeds populair. Daarom wordt er per uitleendepot 1 workshop georganiseerd waarbij 1 biofilter wordt gebouwd samen met landbouwers. Actie 4: Het uitwendig reinigen van een spuittoestel gebeurt bij landbouwers vaak op een plaats op het bedrijf waar mogelijks puntvervuiling ontstaat. Om dit te vermijden zal er daarom per uitleendepot minimum 1x een mobiele wasplaats georganiseerd worden. Op deze carwash kunnen spuittoestellen uitwendig gereinigd worden zodat het reinigingswater wordt opgevangen en er geen milieubelasting optreedt. Landbouwers kunnen hier op afgesproken tijdstippen naartoe komen om hun spuittoestel te reinigen. Naast deze 4 kernacties voor landbouwers worden ook met andere partners samenwerkingen opgestart die ten goede komen van de waterkwaliteit. De Watergroep en VMM hebben zich als projectpartner geëngageerd om een plan uit te werken hoe waterkwaliteitsmetingen beter kunnen gedeeld worden met de landbouwsector. Een conceptnota moet de noden, knelpunten en mogelijke oplossingen duidelijk maken. Daarnaast wordt ook de ophaling en verwerking van restwater herbekeken. Momenteel biedt Inagro een dienst aan landbouwers aan waarbij het restwater bij landbouwers op het bedrijf wordt verwerkt met de Sentinel. Dit toestel is bijna op het eind van zijn levensduur dus het is opportuun om een kosten-baten analyse van een alternatieve verwerking door erkende afvalverwerkers te onderzoeken.