De gemeente Vorselaar en de Zusters van Vorselaar hebben samen de ambitie opgenomen om het kloosterdomein (met een unieke erfgoedwaarde) en het Vorselaarse dorpscentrum op een innovatieve en duurzame manier (collectief wonen, deelmobiliteit, collectieve energie, integratie van zorg, publieke functies en ontmoeting ...) met elkaar te verweven tot een dorp in het klooster of het klooster in het dorp en hierin een prominente plaats te geven aan collectieve, publieke functies.
Omdat veel beleidsdomeinen in dit project bij mekaar komen is er nood aan een projectregisseur die gedurende 2 jaar co-creatief en participatief handen en voeten zal geven aan een wervend duurzaam en innovatief toekomstverhaal.
De creatie -op korte termijn- van een dorpsbibliotheek in de zichtbare rand van het kloosterdomein (en de upgrade van de bibliotheek naar een belevingsvolle'derde thuisplek'voor alle dorpsbewoners, studenten, bezoekers en culturele verenigingen via een participatief traject) is hierin een belangrijke inspirerende eerste test; een doorbraakproject voor de toekomst. Dat toont ook dat het innovatieve dorpsplan geen verre toekomst of utopie blijft.
Vorselaar wil haar erfgoed vrijwaren voor de volgende generaties door het klooster te verweven met het dorp en het bestaande patrimonium in te zetten voor nieuwe uitdagingen. Wat vroeger een gesloten fysieke ruimte was openbreken voor de gemeenschap en als instrument gebruiken om het rurale sociale weefsel te versterken en om tegemoet te komen aan de klimaatuitdagingen.
De congregatie en de zusters van Vorselaar, en de private stichting Sint Michiel, hebben samen met de gemeente Vorselaar daarom een onderbouwd toekomstbeeld en strategie uitgeschreven. Dit toekomstbeeld is mee voorbereid door externe partners met een innovatieve kijk en focus op duurzame ontwikkelingsdoelstellingen. Het bestuur wil dit toekomstbeeld samen met externe partners en na een co-creatie- en participatieproject (burgerkabinet) tot uitvoer brengen met een uitgewerkt stappenplan met 7 werven en bijzondere aandacht geven aan de uitdagingen zoals energie, klimaat, water, wonen, ruimtebeslag maar ook anticiperen op bekommernissen van vergrijzing, vereenzaming, verzorging en de dorpsbeleving in het algemeen.
Concreet doen we dit door de volgende doelstellingen naar voor te schuiven:
- Op zoek gaan naar innovatieve, participatieve en tegelijk werkbare oplossingen door het creëren van de verweving tussen dorp en school. We zoeken naar een manier om snel (binnen 18 maanden) tot oplossingen te komen.
- Door in te zetten op realisaties zoals de inrichting van een nieuwe bibliotheek op het domein van de Zusters van Vorselaar
- Door onze resultaten te bundelen in draaiboek(en) en deze met andere gemeenten te delen. We geven speciale aandacht aan klimaatadaptie door in te zetten op een koele plek (kloostermuren) en door hergebruik van ruimte. We willen ook inzetten op innovatie door speciale aandacht te geven aan participatie in een rurale context. Veel participatieve concepten worden bedacht met een grootstedelijke context in het achterhoofd. We willen blijvend inzetten op sociale cohesie op het platteland.
De voorgestelde bibliotheek zal een ontmoetingsplek worden voor kennis- en cultuuruitwisseling en zal duurzaam en energievriendelijk worden heringericht. Er zal een plaats gereserveerd worden voor een Digipunt en een Taalpunt Ook op klimaatvlak is ze een voorbeeldfunctie met zowel een waterreservoir op het domein als een collectief energiesysteem. Op sociaal vlak is het een plek waar inwoners elkaar ontmoeten, een Digipunt, een veilige haven om te ontspannen en te leren. Het is letterlijk een vangnet voor de doelgroepen die vaak door de mazen van het net glippen. Voor de student die thuis geen rustige werkplek heeft, voor de senior die moeilijk zijn belastingen online in kan vullen, voor de digibeten of om gewoon ontspanning te vinden.
Uit het eerste strategisch ontwerpend onderzoek van het kloosterdomein (bureau RE-ST) is gebleken dat de ontvangstzaal van de zusters aan de zichtbare en toegankelijke buitenzijde van het kloosterdomein er zich uitstekend toe kan lenen om te worden ingericht als een ontmoetings- en onthaalplek voor de Vorselaarse dorps- en scholengemeenschap. De toekomst van de congregatie en hun apostolaat is neergeschreven in een visiedocument. Daarin past een bestemming van de ontvangstzaal als een verbindende ontmoetingsruimte en een warme onthaalplek voor bezoeken aan andere functies van de site.
Een herbestemming van een klooster naar een culturele en sociale activiteit is door een sterk veranderde religieuze beleving een bijna evidente opportuniteit geworden en dit is ook in Vorselaar zeker aan de orde met bovengemiddeld religieus erfgoed (2 kerken en een klooster).
Omdat het verhaal van de congregatie en haar belang voor het onderwijs een regionale betekenis heeft, kan op deze locatie een vertel-/representatiekamer ingericht worden die deze geschiedenis en het religieuze erfgoed evoceert.
De ontvangstzaal is door de centrale ligging op wandelafstand van elke school perfect om alle bibliotheken van Vorselaar te centraliseren en ideaal als lees- en leerzaal. De zusters beheren nu nog een eigen archief en een uitgebreide religieuze bibliotheek. Naar de toekomst toe is het belangrijk dit een passende en zichtbare plek te bieden in het gebouw, gekoppeld aan een bredere werking en goed beheerd (niet enkel door de zusters maar in een professionele werking).
Deze omstandigheden en opportuniteiten maken dit deel van het klooster dus geschikt om als een eerste korte termijn realisatie naar een "derde plek" te realiseren. Met deze bib/archief/museum/onthaalmogelijkheden, knelpunten en beperkingen ervaren en verder ontwikkelen.
Het project kent vele raakvlakken en speelt zich af in vele domeinen met partners van diverse pluimage. Om dit proces te kunnen stroomlijnen zal een projectregisseur worden aangesteld. Die zal de rode draad betekenen en ervoor zorgen dat er dynamiek blijft in het project. De vele stakeholders moeten immers continu betrokken blijven en gekend worden in de diverse deelaspecten.
Vorselaar