Dorpsmanagement in Tongerse kerkdorpen. Integraal werken met aandacht voor maatschappelijke kwetsbaarheid.

Kenmerkend voor het Leadergebied Haspengouw zijn de fusiegemeenten, bestaande uit een kernstad of -dorp, omringd door een kralensnoer van kleinere (kerk)dorpen met een sterk agragisch karakter. Elk kerkdorp heeft een geëigende structuur, historiek en ontwikkeling.

In Tongeren bestaat er nog steeds een kloof tussen het historisch stadscentrum en de 17 kerkdorpen. Deze vaststelling dient geplaatst te worden in zijn historische en maatschappelijke context, waarbij in de jaren '80 en '90 een trend van wegtrekken uit de dorpen was. De kerkdorpen hebben het gevoel dat er te weinig geïnvesteerd wordt in hun dorp, en dit zowel op fysiek als sociaal vlak. Er is de nood deze perceptie om te buigen en meer zichtbare initiatieven te nemen die ten goede komen aan de dorpsgemeenschappen. In hun dorpscontacten maken dorpsbewoners dit gevoel kenbaar bij het bestuur. Het bestuur vindt het belangrijk dat er een dorpsbeleid op maat van de dorpen is. Het dorpsmanagementproject zal de kloof tussen het stadscentrum en de kerkdorpen dichten.

Het dorpsmanagementproject speelt in op de huidige ontwikkelingsdynamiek van Tongeren. De stad Tongeren heeft de laatste jaren intensief geïnvesteerd in de heropwaardering van haar stadscentrum. Verder is er werk gemaakt van city-management. De methodiek van city-management werpt haar vruchten af. Met de steun van Leader wil Tongeren deze marketingsmethodiek ook toepassen om de Tongerse kerkdorpen te empoweren.

In Zuid-Limburg stelt zich het probleem van 'voorzieningenarmoede': de kleine dorpskernen lopen leeg. Het algemeen welzijnswerk is er nauwelijks aanwezig. Kansarmoede stelt zich in de dorpen als een verdoken probleem. Verder stelt zich de problematiek van de vergrijzing en mobiliteit. De meeste ouderen en zorgbehoevenden willen zo lang mogelijk in hun vertrouwde omgeving blijven. Het vangnet voor deze doelgroepen moet versterkt en verder uitgebouw worden.

Om hieraan tegemoet te komen zijn de voorbije jaren in de Tongerse dorpen meerdere initiatieven opgestart:

• het mobiel sociaal huis brengt de reguliere dienstverlening van het OCMW en de stad naar de dorpen zelf. Het mobiel sociaal huis is een auto, bemand door een maatschappelijk assistente, die op vaste tijdstippen halt houdt in de Tongerse dorpen. Dit mobiel loket brengt de sociale dienstverlening van de stad en het OCMW in de dorpen zelf;
• dorpsrestaurants (= project in het kader van de lokale diensteneconomie) versterken de sociale cohesie in Rutten, 's-Herenelderen en Henis;
• het RIMO doet verkennend veldwerk voor een opbouwwerkproject, en dit in samenspraak met het stadsbestuur;
• de landelijke thuiszorg vzw werkt het project 'kom binnen, zorgbuur' voor ouderen in kleine plattelandswoonkernen uit;
• een klusjesdienst zal kleine woningaanpassingen uitvoeren bij 75-plussers
• jaarlijks wordt een groot riolerings- en wegenisproject opgestart en technische defecten, ... kunnen gemeld worden aan het centraal meldpunt van de stedelijke technische directie.

Het dorpsmanagementproject wil deze ontwikkelingen ondersteunen en versterken.

Er is in de dorpen nood aan meer samenwerking en afstemming tussen hulpverlenings- en welzijnsdiensten. Gelet dat er minder voorzieningen zijn op de dorpen, is het van essentieel belang dat de bestaande diensten zo effectief en efficiënt mogelijk werken. Om dit te bewerkstelligen zal een lerend netwerk worden opgericht. Dit netwerk bestaat uit afgevaardigden van de instanties actief in het dorp. Het netwerk detecteert de drempels die onderbescherming in de hand werken om te komen tot concrete verbeteracties. De sterkte van het dorpsmanagementproject is dat elke organisatie zijn schouders zet onder een gezamenlijke marketingcampagne waarbij elke medewerker actief in het dorp een dorpsmanager is.

Een belangrijke peiler in het project is het onderzoeken in welke mate sociale economie verder kan uitgebouwd worden in de dorpen. In verhouding tot de rest van Limburg kent het Leadergebied minder initiatieven in de sociale economie. De stad Tongeren voelt de nood aan om een realistisch opdrachtenpakket uit te werken waarop sociale economieorganisaties kunnen intekenen. Het project dorpsmanagement voorziet daarom in de inzet van een sociale dorpsploeg die in de 17 kerkdorpen een rol krijgen. Hierdoor kan een team van doelgroepwerknemers onder begeleiding tewerkgesteld worden. Via de inzet van de sociale dorpsploeg zal de fysieke leefbaarheid op de dorpen versterkt worden, en meer bepaald zal de leefbaarheid van het openbaar domein verbeterd worden. Momenteel worden de sociale economieprojecten projectmatig ingezet. De doelstelling is sociale economie structureel en duurzaam in te bedden.