Ontstaan
3 februari 2020 staat geboekt als het begin van de coronacrisis. De nooit geziene roller-coaster die erop volgde met alle gevolgen vandien, bracht 3 gezinnen uit de buurt samen. Vanuit de overtuiging dat de uitdagingen, die er al eerder waren, maar versterkt werden door de pandemie, stelden we ons de vraag wat wij concreet konden doen om onze omgeving meer leefbaar te maken in de toekomst.
We zaten met de drie gezinnen meteen op hetzelfde spoor waarbij een eerder project van één van de gezinnen op zijn zachtst gezegd inspirerend werkte. Enkele jaren voordien werd hun site, die bestond uit een industriële varkensboerderij onthard en omgebouwd tot een plaats waar mens en natuur met elkaar in harmonie komen. De Houtmeerschen werd niet alleen mooi en inspirerend, maar ook een plaats waar geëxperimenteerd werd met het produceren van voedsel op een manier die niet belastend is voor onze omgeving.
De inspiratie die we daar haalden, triggerde ons om de ideeën die daar geïmplementeerd werden, uit te breiden. De oppportuniteit deed zich voor om een voormalig stuk industrIële landbouwgrond aan te kopen met het oog op een andere/nieuwe manier aan landbouw te doen.
Vanuit de overtuiging dat wij als kleine actoren wel degelijk een verschil kunnen maken, startten we een voedselbos op. Om alles in goeie banen te leiden startten we op 1 maart 2021 VZW BeOes op.
Wat is een voedselbos ?
Een voedselbos is een door de mens ontworpen systeem, gericht op duurzame voedselproductie. Het ontwerp van een voedselbos is geïnspireerd op de opbouw van een natuurlijk bos. De biodiversiteit van een natuurlijk bossysteem is enorm hoog. Zo ook de productiviteit: dat komt door de verschillende lagen die precies op elkaar afgestemd zijn. Anders dan in de landbouw wordt er in een voedselbos niet met een enkele laag - de akker- gewerkt maar ook met de lagen daarboven. De arbeid en input zijn op den duur minimaal. En het allerbelangrijkste is: een juist ontworpen voedselbos houdt zichzelf in stand en biedt voedsel en onderdak aan ontelbare soorten organismen, groot en klein. Niet alle plantensoorten hoeven trouwens voor de mens eetbaar te zijn. Ook soorten die bijvoorbeeld bestuivende insecten of plaag bestrijdende vogels aantrekken krijgen er hun plek.
Met BeOes vzw willen we ernaar streven om, op langere termijn, samen te werken aan een integratief agro-ecologisch welzijns-en belevingslandschap binnen een context van een zelf-onderhoudend voedselsysteem, ter bevordering van bodemvruchtbaarheid, water-luchtkwaliteit, biodiversiteit en een gezonde leefomgeving.
Lucht, water en bodem zijn de fundamenten van een gezonde omgeving. De eerste resultaten (korte termijn) van de verhoging van de kwaliteit van deze drie fundamenten zijn al meetbaar en aantoonbaar.
We transformeren een stuk voormalige industriële landbouwgrond van 3 ha tot een biodivers eetbaar bosland. We produceren voedsel zonder bestrijdingsmiddelen of externe (kunst)meststoffen.
Stand van zaken tot op heden
Een goeie drie jaar na de eerste aanplant, krijgt ons voedselbos stilaan de vorm waar we naartoe willen. Bij de opbouw van een voedselbos is geduld een sleutelwoord. De hoogste laag van ons systeem moet de tijd krijgen om zich te ontwikkelen, wat ons er niet van weerhield om ook al aan de slag te gaan met met de aanplant van lager gelegen, snel productieve lagen.
We gingen, met succes, op zoek naar middelen en mensen om de opbouw te realiseren. Alles begon met de aanplant van de rand/houtkant die verschillende functies vervult. Er werden twee poelen en een swale gegraven op strategische plaatsen met het doel het schaarse water bij ons te houden en tegelijk extra biotopen te creëeren, gericht op leven in en rond water.
Er werd op zoek gegaan naar bomen en struiken die op termijn in harmonie zouden moeten komen in een zelfonderhoudend systeem. We kunnen met enige trots een 200-tal voedsel-producerende variëteiten (bomen en struiken) aan u voorstellen aangevuld met een veelvoud daarvan aan planten die op zich niet eetbaar zijn maar voor biomassa/mulch moeten zorgen.
We konden reeds verschillende soorten bessen, groenten en fruit uit de lager gelegen lagen oogsten. Straks komen ook onze eerste hazelnootjes en volgend jaar mogen we volop oogsten van onze groene asperges.
De toekomst
Ondertussen is ongeveer 1 ha aangeplant waarop we we de principes van een voedselbos toonbaar kunnen uitleggen. We zijn op het punt gekomen waarop we groepen willen ontvangen om hen te inspireren, net zoals wij een paar jaar geleden geïnspireerd werden.
In grote lijnen bestaat ons systeem uit 2 grote onderdelen die deels in elkaar overvloeien.
- Enerzijds is er ons educatief gedeelte waar we zoveel mogelijk verschillende variëteiten hebben aangeplant, om te tonen/proeven. Hier willen we ook kijken wat het goed doet op ons perceel, waar we veel productie uit kunnen halen, welke variëteiten het lekkerst zijn.
- Anderzijds is er het gedeelte dat meer gericht is op productie. Op het hoger gelegen gedeelte van het perceel zijn dit momenteel voornamelijk de asperges (2 rijen van 50 meter) en op het lager gelegen, nattere stuk, hebben we ingezet op blauwe bessen.
Ardooie
Streekhuis Midden-West-Vlaanderen, Spanjestraat 141
8800 Roeselare
België