Ik hou(t) van Erfgoed! Samen aan de slag met houtig erfgoed

Verkennend onderzoek stelt vast dat houtig erfgoed (solitaire bomen, houtkanten, dreven en andersoortige kleine landschapselementen) in onze werkingsgebieden een verontrustende achteruitgang kent, zowel kwantitatief als kwalitatief. Dit verlies is voornamelijk te wijten aan 1) verwaarlozing door functieverlies en 2) een gebrek aan kennis rond en waardering over houtige beplanting met erfgoedwaarde op gemeentelijk en particulier niveau. Met dit project bundelen de Antwerpse regionale landschappen, IOED's en erfgoedcellen hun krachten en expertise om via inventarisatie, kennisdeling, toolontwikkeling en publiekswerking het resterende houtig erfgoed zichtbaar- en kenbaar te maken en te integreren in een lokaal erfgoedbeleid. Het eerste hoofddoel van dit project is het in kaart brengen van het resterende houtig erfgoed in een selectie aan gemeentes binnen onze werkingsgebieden. Deze inventarisatie dient zowel wetenschappelijke doeleinden als beleidsdoeleinden. Een uniforme wijze van inventarisering over de grenzen van onze regionale landschappen heen verhoogt de vergelijkbaarheid van de verzamelde gegevens en biedt hierdoor meer ruimte voor tijds- en kostenbesparende samenwerkingsverbanden tussen Regionale Landschappen, Erfgoedcellen, IOED's en gemeentes. We stellen dit grootschalig inventariseringsproject bewust buiten de reguliere werking zodat we voldoende personeelsinvesteringen kunnen maken om binnen een zeer specifieke en uniforme tijdsdoorsnede te kunnen blijven werken wat een verhoging van de uniformiteit van de data oplevert. Gezien de snelle achteruitgang van de kwantiteit en kwaliteit van het nog resterende houtig erfgoed, is een professionele en tijdsefficiënte inventarisering een must. De inventarisering dient het zeer eenvoudige maar essentiële doel: een duidelijk beeld krijgen van het bestaande houtig erfgoed in een grote regio. Deze inventarisatie is een noodzakelijke voorwaarde om ons tweede hoofddoel te bereiken: een toolbox waarin we een systematiek (in lijn van methodiek van AOE) voor behoud en beheer van houtig erfgoed voor gemeentes ontwikkelen. We stellen vast dat gemeentes er niet of
matig in slagen om tegemoet te komen aan hun nieuwe bevoegdheden (2017) en toekomstige verplichtingen inzake het vaststellen van de inventaris van houtige beplanting. Door de inventarisatie voor bepaalde gemeentes zelf in handen te nemen, creëren we een inspiratiebron én nodige testcases voor de ontwikkeling van de vooropgestelde toolbox die gemeentes zal ruggensteunen in expertiseopbouw in functie van hun inventariseringsopdracht. We koppelen de opmaak en uitvoering van enkele beheerplannen (voor houtig erfgoed van gemeente en/of particulier) zodat we enkele good practices hebben van een A tot Z traject: van inventarisatie tot daadwerkelijk beheer: een testcase waarop gemeentes zich in de verdere uitbouw van hun lokaal erfgoedbeleid kunnen baseren. Een dataoverzicht van houtige beplantingen met erfgoedwaarde in een bepaalde gemeente of regio kan enkel en alleen beleidsdoeleinden ten volle en blijvend dienen, als deze data ook tot leven gebracht kunnen worden. De inventaris moet vlot toegankelijk zijn en moet kunnen vertaald worden naar zoveel mogelijk lokale beleidsvelden (cultuur en vrije tijd, onderwijs, gezondheid en zorg, natuur- en milieubeheer). Ons derde hoofddoel is daarom het bewustzijn en de betrokkenheid van lokale besturen én ook particuliere eigenaars van HE inzake houtig erfgoed verhogen. Antwerpse erfgoedcellen, IOED􀍛s, Regionale Landschappen, gemeentes en lokale
partners (heemkundige kringen, natuurverenigingen, landelijke gilden en natuurpunt) bundelen daarom de krachten in functie van de uitbouw van regionale opleidingen rond functioneel gebruik en beheer van houtige beplanting. Daarnaast organiseren we publieksactiviteiten die de ecologische en historische waarde van houtig erfgoed in de schijnwerpers stellen. Via deze activiteiten willen we zowel burgers als lokale overheden opnieuw kennis laten maken met de historische en ecologische waarde van monumentale bomen als ambassadeurs voor houtig erfgoed en historische landschapselementen op het platteland in het algemeen. Via een kruisbestuiving tussen erfgoedwerking- en educatie aan de ene kant en natuurbehoud-en educatie aan de andere kant, verruimen we het doelpubliek van onze opleidingen en publieksactiviteiten. Een correct, regionaal onderzoek en kennisopbouw rond hoe houtig erfgoed in het verleden bijdroeg aan de bedrijfsvoering, zal 1) een bijdrage leveren aan de sensibilisering rond een meer agro-ecologische manier van landbouw nu en in de toekomst 2) bescherming van houtige lokale relicten stimuleren en zodoende een bewaking van de regionale landschapskwaliteit mee bewerkstelligen en 3) een breed publiek bewuster maken van de eigen streekidentiteit en meer betrekken op de historische en ecologische evolutie van de eigen plattelandsruimte.