Klimaatneutrale bedrijven dankzij koolstofopslag in boslandbouw

Het project wil koolstofopslag via agroforestry demonstreren en promoten als bijdrage in de evolutie naar een klimaatneutrale samenleving. Want goed beheerde landbouwlandschappen kunnen, naast voedselproductie, veel andere ecosysteemdiensten leveren, koolstofopslag is daar één van. Agroforestry (de doelbewuste combinatie van de teelt van bomen en struiken met de teelt van andere gewassen of veeteelt op landbouwpercelen) heeft het potentieel om zowel bovengronds (in de houtige biomassa) als ondergronds (in de biomassa en de bodem) koolstof op te slaan. Daarnaast kan agroforestry nog veel andere ecosysteemdiensten leveren: vermijden van afstroming of uitspoeling van nutriënten, verminderen van erosie en bevorderen van functionele biodiversiteit. Verschillende traditionele Oost-Vlaamse landschappen zijn een vorm van agroforestry: het houtkantenlandschap in de Vlaamse Ardennen of de knotbomenrijen in het Meetjesland. Door deze vormen van agroforestry te promoten, willen we bijdragen aan de instandhouding en verbetering van deze waardevolle landschappen.

1. bestaande informatie rond koolstofopslag in agroforestry systemen bundelen en verspreiden. Heel wat wetenschappelijke literatuur over koolstofopslag in agroforestry systemen is beschikbaar. Binnen WP1 bundelen en gebruiken we deze informatie om in te schatten wat het potentieel voor koolstofopslag in agroforestry systemen typisch voor Oost-Vlaanderen is. We schrijven een handleiding die landbouwers zal toelaten om boomsoortenkeuze, aanplanting, beheermethode etc. te onderbouwen en te optimaliseren i. f. v. koolstofopslag. De handleiding zal bijdragen aan de promotie van koolstofopslag via agroforestry als verdienmodel voor landbouwers. Ze zal enerzijds een concrete leidraad bieden qua aanleg en beheer en anderzijds het koolstofopslagpotentieel berekenen (WP3). De handleiding zal ook aandacht besteden aan andere voordelen van koolstofopslag: verhoogde bodemvruchtbaarheid, meer weerstand tegen erosie, betere waterhuishouding etc.
2. Realisaties en participatief traject met landbouwers. Verschillende Oost-Vlaamse landbouwers hebben interesse om koolstofopslag te maximaliseren. Maar, hierbij is er nood aan informatie, begeleiding, opvolging van de resultaten en eventuele bijsturing. De gefragmenteerde, niet gedocumenteerde initiatieven, inventariseren we om zo de opgebouwde kennis te bundelen. We werken met de pilootbedrijven een bedrijfsspecifieke aanpak uit. Het best passende agroforestry systeem zal vervolgens aangelegd worden op deze bedrijven. WP1 zal de wetenschappelijke input leveren voor de aanpak. Aangezien de participatie- en onderzoeksfase parallel lopen, zullen we de input van de deelnemende landbouwers aanwenden om het literatuuronderzoek gerichter uit te werken, met de focus op concrete vragen die er op het terrein leven. Potentiële pilootbedrijven zijn al gekend. We streven naar een mix van gangbare en biologische bedrijven, verspreid over de provincie Oost-Vlaanderen.
3. Monitoring op het terrein. De grootste brok van WP3 bestaat uit het verzamelen van gegevens op de landbouwbedrijven die deelnemen aan het participatief traject in WP2. M. a. w. : hier gebeurt een startmeting als referentiebasis, waarna de evolutie grondig opgevolgd wordt. Daarbij voorzien we ook post project een opvolgende meting op jaar 5 en jaar 10. We monitoren het beheer op de desbetreffende percelen om de invloed daarvan te meten op langdurige koolstofopslag. Deze metingen hebben een dubbel doel: (1) ze dienen als een extra verificatie van de voorspellingen uitgewerkt binnen WP1 en WP2, en (2) ze ondersteunen het vergoedingsmechanisme voor de landbouwers. De eerste vijf jaar betreft dit een vaste vergoeding (inspanninggebaseerd); daarna is de vergoeding variabel (resultaatgebaseerd). Aanvullend monitoren we ook andere agroforestry percelen of bedrijven. We selecteren hier een aantal cases op basis van geschiktheidscriteria, zoals (1) leeftijd (oudere systemen), (2) beschikbaarheid van historische data, (3) aanwezigheid van een referentiesituatie zonder bomen en (4) vergelijkbaarheid met de deelnemende bedrijven uit WP2. Met deze extra set metingen verfijnen we de modellen en voorspellingen. 
4. CO2-compensatie faciliteren. Binnen WP4 zullen we Treecological een goed werkende webtool met bekendheid die nu enkel focust CO2-compensatie via bebossing, verder uitbouwen. Zo wordt ook koolstofvastlegging via agroforestry in Vlaanderen mogelijk. Data hiervoor zullen aangeleverd worden uit WP1 en WP3. In dit werkpakket willen we concrete samenwerkingen tussen bedrijven en landbouwers opzetten. De bedoeling van deze samenwerking is enerzijds om een aantal cases van koolstofvastlegging via agroforestry op te zetten en anderzijds om het Treecological platform als tool om CO2-uitstoot te compenseren via agroforestry te promoten.