Klimaatrobuuste landbouw door stuwen

Door toepassing van stuwen in waterlopen wordt het water maximaal op de akkers vastgehouden en wordt infiltratie bevorderd. Hierdoor wordt enerzijds aanvulling van grondwatervoorraden mogelijk gemaakt en worden anderzijds stroomafwaarts overstromingen met water en of modder voorkomen. Omdat stuwen water langer vasthouden, betekent dat minder verdroging wat een positieve impact heeft op de landbouwgewassen én op de biodiversiteit. Dit alles moet leiden tot een integraler waterbeleid in Oost-Vlaanderen waar zowel de landbouwsector als natuur en de plattelandsbewoner baat bij zullen hebben. Om de impact van een stuw hard te maken, willen we dit kwantificeren met concrete cijfers. We zullen 2-3 bestaande stuwen onderzoeken verspreid over Sint-Gillis-Waas, Stekene en Kruibeke. Dit zullen piloten zijn die in de kijker zullen worden gezet als voorbeeld voor andere plaatsen. Het doel hierbij is om 10 landbouwers te begeleiden bij de aanvraag en realisatie van nieuwe stuwen. Als rode draad willen we inzetten op de haarvaten van waterlopen, aangezien hier een grote win te realiseren is in het ophouden van water als antwoord op de toenemende kans op droogte én wateroverlast stroomafwaarts.

1. Kwantificeren van het effect van stuwen op waterinfiltratie en het debiet in de verdere waterloop in de regio's Stekene, Sint-Gillis-Waas en Kruibeke (t.h.v. Barbierbeek). Om het effect van stuwen op waterinfiltratie te kwantificeren, zullen er gedurende de ganse projectperiode metingen uitgevoerd worden voor en na een bestaande stuw in Stekene en Sint-Gillis-Waas. Door verschillende parameters te monitoren zal er een objectieve en klare kijk ontstaan op het daadwerkelijke effect van een stuw op de waterhuishouding en vismigratie in dat gebied. Het informeren, sensibiliseren en begeleiden van landbouwers zal hierop gestoeld worden. Tevens kan de opgedane kennis aangewend worden als onderbouwing bij de aanvraag van vergunning bij de gemeente en kan het waterbeheerders overtuigen om ook bij publieke grachten extra in te zetten op stuwen. 
2. Afsprakenkader en draagvlak omtrent aanleg en beheer van stuwen creëren, wat essentieel is om te komen tot duurzame realisaties op het terrein. Aangezien de werking van een stuw pas waardevol is als deze goed beheerd wordt, is het belangrijk om duidelijke afspraken te maken rond de realisaties op terrein. Waterconserveringsmaatregelen kunnen namelijk invloed hebben op een groot gebied. In eerste instantie zal er -indien dat er nog niet is- een afsprakenkader gemaakt worden voor de bestaande stuwen. Daarnaast zal er in een latere fase ook een afsprakenkader opgemaakt worden voor de 10 landbouwers die we beogen te begeleiden bij de aanvraag en plaatsing van een nieuwe stuw. Hierbij worden alle partijen -landbouwer(s) én waterbeheerder- actief betrokken om te komen tot een zo transparant en eenvoudig mogelijk afsprakenkader. Uiteindelijk willen we een sjabloon van afsprakenkader bekomen dat de basis vormt voor alle toekomstige stuwen in het ganse landschap. Als basis voor dit sjabloon zal de afsprakennota van Inagro geraadpleegd worden. 
3. Kennis verspreiden naar alle belanghebbenden zoals landbouwers, landbouworganisaties en waterbeheerders. De communicatie zal in de eerste plaats gericht zijn naar land- en tuinbouwers en waterbeheerders in de projectgebieden. Daar willen we extra en dus nieuwe realisaties verwezenlijken, om zo een synergetisch effect in het gebied te bekomen: door meerdere stuwen in een klein gebied te realiseren kan er namelijk een groter effect op waterconservering worden gerealiseerd. In tweede instantie zal er ook een ruime communicatie gericht zijn naar de land- en tuinbouwers in heel Vlaanderen. Om iedereen de mogelijkheid te geven deze maatregelen in het echt te zien, zullen enkele filmpjes opgenomen worden met getuigenissen van landbouwers. Op die manier bereiken we een breed spectrum van de Vlaamse land- en tuinbouwsector. Daarnaast worden er ook infofiches over stuwen opgemaakt en verspreid binnen het project. Deze infofiches vatten samen welke soort stuwen er bestaan, leveranciers, kostprijzen, en geven zo een transparant beeld over de bestaande mogelijkheden in Vlaanderen en Nederland. Deze infofiches zullen ook na afloop van het project beschikbaar zijn via de websites van de (co)promotors. 
4. Begeleiding van landbouwers bij hun dossiers met betrekking tot NPI en bij de realisaties van de stuwen. Naast algemene communicatie en sensibilisatie naar land- en tuinbouwers willen we ook gerichte adviezen uitwerken voor individuele landbouwers en willen we dit omzetten in effectieve maatregelen op terrein. Binnen dit werkpakket zetten we in op het begeleiding van individuele landbouwers bij het plaatsen van stuwen. De doelstelling is om 10 landbouwers verspreid in de regio's Sint-Gillis-Waas, Stekene en Kruibeke te begeleiden.