Landschappelijk woon- en speelproject Schaerdeke

Het landschappelijk woon- en speelproject is een nieuw type dorpsontwikkeling en realisatie van nieuwe dorpse ontmoetingsruimtes waarbij in landschappelijk interessante dorpen een andere (niet stedelijke) vorm van dorpsgroei wordt gerealiseerd. Hierbij staan 2 uitgangspunten centraal : het concept voor de dorpsuitbreiding vertrekt van het zgn. DNA van het dorp én de uitbreiding moet naadloos aansluiten bij het omliggende landschap. Tegelijkertijd vertrekt het project van de nieuwste inzichten op vlak van duurzaamheid voor woon- en parkontwikkelingen.

Hieronder hernemen we de meest concrete elementen waar het project zich onderscheidt van meer klassieke benaderingen voor de ontwikkeling van een dergelijk gebied.

Structuren en patronen

In tegenstelling tot twee bestaande woonwijken in Lo is voor de locatie en ontsluiting, maximale aansluiting gezocht bij het langzaam gegroeide dorpsweefsel en -structuur.

Zo wordt de historische Noordstraat verlengd tot een centrale as in het nieuwe project. Het dorp vindt op die manier weer aansluiting bij zijn roots. De te snelle en te brede bestaande toegangsweg (Willem van Lo laan) en de verbinding naar Rabbelaere wordt doorgesneden en teruggebracht naar zijn juiste ambitie. Er komt een nieuw ‘dorps’ kruispunt. Ook de andere wegen in het project komen in het verlengde te liggen van bestaande wegen. Bovendien ‘eindigt’ geen enkele weg. De wegen gaan naadloos over in trage wegen die zich verder zetten in het speelparkproject.  Het bestaande dorpsweefsel vindt op die manier aansluiting met het woon- en speelpark. De verbindingen van en naar het park en het achterliggende landschap ogen logisch en spontaan. Omgekeerd zijn de nieuwe bewoners of passanten die even verpozen in het speelpark, snel in de centrumstraat om winkels of horecazaken te bezoeken. Het hele project is verder autoluw (enkel laden en lossen) doordat nauwelijks garages bij de woningen zijn … ze worden immers apart gegroepeerd.

Verder laat het project zich maximaal geleiden door bestaande landschappelijke structuren (2 beken met knotwilgen, de Machuitbeek naast de Lovaart). Het project ontwikkelt zich enerzijds langs deze assen, ook de overgang naar het landschap wordt op deze manier afgewerkt. Het landschap snijdt hierdoor op een blijvende wijze diep door deze nieuwe dorpsrand

Het nieuw project komt dus niet ‘achter de rug’ van het dorp, de huizen en de bewoners te liggen maar is op tal van manieren hier heel erg mee verbonden.

Park

Lo heeft in tegenstelling tot vele andere Westhoekdorpen geen echte ‘groene voet’. Vaak zijn dit kasteeldomeinen of grote kwalitatieve groene ruimtes rond de kerk, die integraal mee deel uitmaken van het bebouwde en het onbebouwde omgevende landschap. Lo mist deze verankering. Precies het realiseren van deze groene voet vormde  (in de eerste verkennende studies door het Nederlandse bureau LA4SALE ) de basis voor dit gehele project. Het nieuwe woonproject zou niet alleen logisch aansluiten op de bestaande structuren maar ook een kwalitatief parkgedeelte omvatten en dus het basis DNA element voor dit type dorpen mee inzetten als structurerend gegeven.

Woontypologieën

Verder werd geopteerd om bij de uitwerking van het woonproject de grote diversiteit aan woontypologieën die Westhoekdorpen typeren ook door te trekken in deze realisatie. Het project is geen klassieke verkaveling met een paar insteekwegen met afzonderlijke kavels en een deel aaneengesloten bebouwing. De vele varianten die Westhoekdorpen typeren, komen in beeld : er is een erfje met een erfpleintje, er is het Lovaartbuurtje, er is een meer aaneengesloten projectgedeelte bij het ‘kruispuntje’, er is de dorpse aaneenschakeling in groepjes van 2, 3, 4 … langsheen de wegen in het project. Deze benadering zal ook doorgetrokken in de architectuur, door via verkavelingsvoorschriften te streven naar een kwalitatieve rurale (maar hedendaagse) architectuur … Via referentiebeelden wordt hiertoe een aanzet geformuleerd.

Speelpark

Het parkgedeelte sluit aan bij de nieuwe visies rond maatschappelijk en landschappelijk groen. Een aantal centrale assen in het project vormen het ‘grote gebaar’ … met volumineus groen worden de steegjes in het woonproject aangezet en weer uitgeleide gedaan in het park richting landschap …  Een paar sterke groene accenten en vooral een aantal ondiepe waterpartijen (die een uitwerking zijn van de bestaande beken) schragen het project … Verder wordt het parkgedeelte gekenmerkt door zijn landschappelijke en speelse invulling … Het omgevende landschap schuift het project binnen en wordt met alle bruikbare en beschikbare natuurlijke elementen omgezet in speelsweefsel … Referentiebeelden tonen aan tot welk resultaat dit kan leiden … Het geheel leidt tot een nieuwe zeer kwalitatieve ontmoetingsruimte voor de bewoners van de nieuwe en de bestaande aangrenzende wijk en het ‘oude’ dorp … Verder wordt er aansluiting gezocht met het landinrichtingsproject de Westhoek en is het de bedoeling dat recreanten die de Lovaart-as volgen te laten halt houden in deze nieuwe groene zone. Een eenvoudige passerelle zal dit mogelijk maken. Omgekeerd zal de toerististische vestingroute die het dorp omarmt, uitgebreid worden en deze nieuwe ontmoetings- en speelruimte meenemen op zijn traject.

Duurzaamheid

Tenslotte is er grote aandacht voor de duurzaamheid van zowel het woon- als het speelparkgedeelte … Het weghalen en bundelen van de garages uit de woningen (in een garagesteegje en in gemeenschappelijke carports), het bovengronds afvoeren van het oppervlaktewater naar de wadi in het speelpark, het woonkarakter van de straatjes, de oriëntatie van de woningen en de aaneenschakeling tot grotere gehelen, de inbreng van sociale huisvesting in het project … zijn maar een paar elementen. In de voorschriften worden deze aandachtspunten ook omgezet in ambitieniveau’s voor de particuliere bewoners.

Samenvattend

Het landschappelijk woon- en speelparkproject onderscheidt zich van klassieke verkavelingen doordat enerzijds het project heel organisch aansluiting zoekt bij het bestaande dorpsweefsel (een groeiproces dat eerder te vergelijken valt met een nieuwe jaarring ipv het toevoegen van een vreemde ent) en tegelijkertijd ‘verwortelt' het project zich ook heel natuurlijk en landschappelijk in het omgevende landschap … Landschap en dorp reiken elkaar de hand in dit project. Het eindresultaat is een nieuwe kwalitatieve ontmoetingsruimte voor het dorp. Voor dit project wordt enkel steun gevraagd voor het speelparkgedeelte. Het woongedeelte wordt gerealiseerd via de WVI.