Samenwerken rond bestrijden invasieve exoten

Er komen in onze streken met de regelmaat van de klok nieuwe uitheemse planten en dieren terecht. Deze soorten worden ook ‘exoten’ genoemd. Dat deze soorten - die hier van nature niet voorkomen – hier opduiken is geen nieuw fenomeen. Al lange tijd ‘importeert’ de mens planten en dieren, al dan niet bewust. Maar sommige van deze uitheemse dieren en planten gedragen zich ‘invasief’: ze vermeerderen zich zo explosief en groeien vaak sneller dan inheemse soorten zodat ze deze laatste kunnen verdringen of zelfs doen verdwijnen. Ze domineren, woekeren, enz. met nadelige gevolgen voor onze eigen soorten en ook de diversiteit aan soorten. De verscheidenheid aan planten en dieren (de biodiversiteit) gaat bijgevolg achteruit. Invasieve soorten veroorzaken niet alleen ecologische, maar ook economische schade. Zo kan een landbouwer schade ondervinden door bv. de Japanse duizendknoop die aardappels verdringt. Massale groei van grote waternavel zorgt voor problemen in verband met waterbeheer. Een doordachte, goed afgestemde en consequente aanpak naar bestrijding en/of beheersing is nodig.

De partners in dit project hebben al verschillende jaren maatregelen genomen om invasieve exoten onder controle te krijgen. Het Regionaal Landschap Lage Kempen beschikt over een ruime ervaring met de bestrijding van Amerikaanse vogelkers en Amerikaanse eik. De Watering De Dommelvallei bezit een goede praktijkkennis over de bestrijding van reuzenbalsemien, Japanse duizendknoop en Amerikaanse vogelkers. Het Limburgs Steunpunt Rurale Ontwikkeling trok een eerder Leaderproject waarin diverse methodes voor bestrijding van (voornamelijk) Amerikaanse Vogelkers in houtkanten werden uitgetest. De organisaties stellen echter vast dat een succesvolle manier van onder controle houden van invasieve exoten een intensieve en geïntegreerde, gebiedsdekkende aanpak vereist. Invasieve exoten hebben immers de eigenschap om zich zeer snel te kunnen verspreiden.

Bovendien is het opvallend hoe versnipperd de bestrijding momenteel gebeurt. Verschillende organisaties inspecteren onafhankelijk van elkaar hetzelfde gebied, elk op zoek naar zijn eigen exoot. Bestrijding op een perceel terwijl de soort op een naburig perceel nog welig verder groeit, is dweilen met de kraan open. De watering De Dommelvallei is verantwoordelijk voor het waterbeheer van de kleinere waterlopen (2de, 3de en 4de categorie) in een deel van het stroomgebied van de Dommel. De uitdaging van de watering is om een afstemming van het beheer te bekomen waarbij de natuurverbindingsfunctie en het landschappelijk karakter van de waterloop niet uit het oog worden verloren. Waterlopen herbergen namelijk karakteristieke planten en dieren en vormen bovendien ook belangrijke migratieroutes voor heel wat soorten. Invasieve exoten vermeerderen zich echter zo massaal dat ze inheemse soorten kunnen verdringen of zelfs doen verdwijnen. Hierdoor komt de biodiversiteit in de waterlopen in gevaar. Door een volgehouden intensieve bestrijding van invasieve exoten tracht de watering de verscheidenheid aan planten en dieren in waterlopen terug te verhogen.

Het Regionaal Landschap Lage Kempen bereidt met diverse partners en stakeholders een ambitieus streekplan voor waarin houtkanten opnieuw in cyclisch gebruik worden genomen. Het door lokale landbouwers geoogste hout wordt een korte-keten-product geschikt voor verwarmingsketels. Hierdoor komt de stilstand in het beheer van houtkanten tot een einde en ontwikkelt zich opnieuw een eco-energetisch dynamisch landschap dat - op termijn - zonder input van subsidies beheerd wordt. Een gevarieerd landschap met gezonde houtkanten komt de biodiversiteit ten goede, het geeft kansen aan lokale tewerkstelling en draagt een belangrijke (hout)snipper bij aan een CO2 neutraal Limburg.

Echter, het rendabel regulier oogsten in houtkanten is pas mogelijk wanneer de niet-rendabele exotenbestrijding gebeurd is. Het oogsten in houtkanten met een zeker aandeel invasieve exoten zonder bestrijding vooraf, leidt enkel tot een explosieve toename van de invasieve soort, in het nadeel van de inheemse soorten. Dit leert de ervaring uit vorige acties en experimenten. Deze vaststellingen zijn de motivatie voor een efficiënt exotenbestrijdingsplan en de opzet van een intense samenwerking tussen de partners.