Houtige landschapselementen, waaronder meer specifiek knotbomen, zijn onlosmakelijk verbonden aan het karakteristieke landschap van Geraardsbergen (en bij uitbreiding alle gemeenten van de Vlaamse Ardennen). Ze vormen een essentieel onderdeel van het natuurlijke erfgoed en de identiteit van de regio. Omdat ze geen ‘economische’ functie meer vervullen (zoals brandhout voor verwarming of in bakovens, constructiehout, …) staan deze landschapselementen de laatste jaren steeds meer onder druk. Ze krijgen niet het nodige beheer, gaan inscheuren, worden niet vervangen en gaan uiteindelijk verloren. Hierdoor komen ook de ecologische en landschappelijke functies onder druk te staan. Als we de biodiversiteit alsook het typische gevarieerde en gelaagde landschap (met enerzijds deze cultuurhistorische landschapselementen en anderzijds relatief kleinschalige familiale gemengde landbouw) willen behouden, moeten we inzetten op het beheer van de knotbomen, moeten we er terug een opbrengst aan geven en moeten we dit doen op een haalbare, moderne manier en samen met de landbouwers.
De aanzet van dit project kwam vanuit de bedrijfsgilde van Geraardsbergen. Het kost de landbouwer vandaag veel tijd en geld om de knotbomen te beheren en er is nood aan ondersteuning bij de beheerwerken. Uit eerdere berekeningen blijkt dat een landbouwer die het beheer van knotbomen efficiënt aanpakt (met geschikte machines), een beheersubsidie ontvangt (VLM beheerovereenkomst) en de snippers vermarkt, nog steeds 20 euro (vaak nog meer) per knotboom toesteekt. De interesse bij particulieren om mee te werken in ruil voor brandhout neemt ook af (er zijn wel koppelkansen met de tool ‘Goed geknot’), maar dan heb je nog geen oplossing voor de beheerresten. Daarnaast wil de intercommunale ILvA hun site in Schendelbeke verder uitbouwen tot een 'biomassahub’ waarin lokale biomassa een centrale rol speelt. Met dit project wordt een eerste stap in de richting van deze hub gezet.
Met dit project willen we een lokale (en in eerste instantie eerder kleinschalige) keten opzetten voor houtsnippers afkomstig van het beheer van knotbomen (en bij uitbreiding andere houtige landschapselementen). Het idee is om klein maar behapbaar te starten om nadien op te schalen als alles beter op punt staat. In projectfase mikken we op een 300-tal knotbomen per jaar.
Door te werken aan efficiëntie en door alles lokaal te houden, willen we de beheerkost zo laag mogelijk krijgen. Kostendekkend zou fijn zijn. Een kleine winst is allicht een utopie, maar zou een extra stimulans betekenen om als landbouwer terug in te zetten op het behouden en versterken van het landschap.
Biomassa afkomstig van beheerresten van houtige landschapselementen die op een ecologisch verantwoorde manier beheerd werden, kunnen een interessante lokale dynamiek creëren. In gesprekken naar aanloop van dit project was er een piste voor energetische valorisatie binnen de gemeente. Hoewel dit afgesprongen is, moet de mogelijkheid van een lokale klimaat-neutrale energiebron zeker niet zomaar afgeschreven worden. Daarnaast zijn houtsnippers ook een interessante bodemverbeteraar (gecomposteerd, als reststroom na uitzeven of rechtstreeks op de bodem) voor landbouwers en particulieren. Dit kan al mulch dienen of ondiep ondergewerkt worden en zorgt voor koolstofopslag in de bodem.
Het idee is om klein maar behapbaar te starten en later mogelijks op te schalen. In projectfase mikken we op een 300-tal knotbomen per jaar
Geraardsbergen
Charles De Kerchovelaan 189
9000 Gent
België