Verslag netwerkevent welbevinden van landbouwers - 19 juni 2023

Op 19 juni 2023 heeft het Vlaams Ruraal Netwerk, samen met de collega’s van het Departement Landbouw en Visserij, een netwerkmoment over het welbevinden van landbouwers georganiseerd.

Iets meer dan een jaar na het lanceren van het Actieplan Welbevinden werden de betrokken actoren nog eens samengebracht om kennis uit te wisselen en te netwerken. Want het welbevinden van de landbouwers blijft onder druk staan, en er blijven inspanningen nodig om hieraan tegemoet te komen.

Getuigenis van landbouwer Patrick Nijst

Landbouwer Patrick Nijst nam als eerste het woord. Hij vertelde het verhaal van zijn kippenbedrijf, van zijn passie voor de boerenstiel en zijn werklust. Tot hij vast kwam te zitten door moeilijkheden voor het verkrijgen van vergunningen. Deze situatie heeft een hele kettingreactie aan gebeurtenissen in gang gezet: geen vergunning betekent geen dieren meer op het bedrijf, en dat betekent geen werk meer voor Patrick, voor zijn gedoodverfde opvolger, voor zijn medewerkers … Deze emotionele getuigenis raakte iedereen in de zaal, het was muisstil.

Met zijn verhaal maakte Patrick ook meteen duidelijk waarom acties rond het welbevinden van landbouwers broodnodig zijn. Landbouwer ben je niet van 9 tot 5, maar ben je 7 dagen op 7, 24 uur op 24. Het is een beroep dat samenloopt met het gezinsleven, meer nog, het is een manier van leven. Als de zaken op het bedrijf moeilijk lopen, dan heeft dat dus grote gevolgen.

Toespraak door minister van Landbouw

De minister van Landbouw pikte in op het verhaal van Patrick. Hij gaf aan dat landbouwers inderdaad met heel wat onzekerheid en ook met heel veel regels worden geconfronteerd. Dit wordt te veel voor heel wat boeren, en dit moet aangepakt worden. Minister Brouns riep de erfbetreders ook op om signalen van depressie, burn-out … op te pikken en er iets mee te doen, zodat de betrokken landbouwers geholpen kunnen worden.

Toelichting van verschillende initiatieven

Hulp en ondersteuning op het platteland

De huisdokter als vertrouwenspersoon en doorverwijzer - Domus Medica (Jan Vanschoenbeek, huisdokter)

Jan Vanschoenbeek vertelde dat een boer in zijn ogen een manager is, maar eentje met heel veel zorgen. En als er iets scheelt, dan gaat een boer ook niet makkelijk naar de dokter. Als hij dan toch de stap zet om naar de dokter te gaan, dan is het de taak van de dokter om niet alleen te pijlen naar fysieke klachten, maar ook een eerste aanspreekpunt te zijn om hulp aan te bieden bij psychische klachten.

Loopbaanbegeleiding voor landbouwers – VDAB (Fran Bellinck)

Binnen VDAB zijn 45 loopbaanbegeleiders geselecteerd voor dit project, zo vertelde Fran Bellinck. Deze 45 mensen hebben affiniteit met landbouw. Loopbaanbegeleiding kan landbouwers helpen om het werk en de passie vol te houden en weer kracht en voldoening te halen uit het werk. Het gaat bij loopbaanbegeleiding dus zeker niet altijd om het heroriënteren naar een nieuwe job, en ook die boodschap – net als het initiatief zelf – moet tot bij de landbouwers geraken.

Het aanbod van Boeren op een Kruispunt - Boeren op een Kruispunt (Els Verté)

Boeren op een Kruispunt kennen heel wat mensen uit de landbouwsector intussen goed. Maar voorzitter Els Verté bracht de boodschap dat het aanbod van de organisatie veel ruimer is dan men denkt. De perceptie leeft namelijk dat Boeren op een Kruispunt enkel ondersteuning biedt aan ‘stoppers’. Maar dat klopt totaal niet. De organisatie zorgt ook voor ondersteuning in heel wat andere situaties.

Rol van erfbetreders in het welbevinden van de landbouwer - VEDA (Door Verheyde, dierenarts)

Als dierenarts heeft Door Verheyde, net als zijn collega’s, een bepaalde band met de landbouwers waar hij op het erf komt. Hij ging dan ook dieper in op de rol van dierenartsen en andere erfbetreders in het welbevinden van de landbouwer. Door vertelde dat hij veel stress ziet bij de landbouwers, en dat erfbetreders landbouwers kunnen aanmoedigen om naar de dokter te gaan met zowel fysieke als mentale klachten.

Welbevinden in de plattelandscontext – Vlaamse Landmaatschappij (Wouter Peeters)

Vervolgens kwam Wouter Peeters van de Vlaamse Landmaatschappij aan het woord. Hij had het over welbevinden in de plattelandscontext. Hij sprak onder andere over het Horizon 2020-project FARMWELL. Vervolgens kwam ook het LEADER-project ‘Zot van ’t Boeren’ aan bod. Binnen dit project wil men de welzijnssector enerzijds en de landbouwsector anderzijds dichter bij elkaar brengen. Wouter gaf ook mee dat hij hoopt om ook de komende jaren in Vlaanderen enkele interessante projecten te genereren.

 

Kennisopbouw en kennisdeling in relatie tot welbevinden

Vorming en advies in het nieuwe GLB – Departement Landbouw en Visserij (Els Lapage)

Els Lapage van het Departement Landbouw en Visserij gaf meer info over de mogelijkheden rond vorming en advies in het nieuwe GLB. Want het volgen van de juiste vorming en krijgen van goed advies kunnen een belangrijke rol spelen in het welbevinden van landbouwers, ook en vooral bij bepaalde uitdagingen en/of veranderingen. Op allerlei sleutelmomenten in de bedrijfsvoering zal de landbouwer in het nieuwe GLB daarom beroep kunnen doen op financiële ondersteuning voor het volgen van vorming en voor het inwinnen van advies zodat hij in staat is om goed doordachte, realistische en juiste beslissingen te nemen. Die vorming kan betrekking hebben op gerichte zakelijke of bedrijfseconomische kennis, op aspecten die te maken hebben met de eigenheid van familiebedrijven en ten slotte op vaardigheden die doorgaans ‘soft skills’ genoemd worden, zoals bijvoorbeeld communicatievaardigheden.

Welbevinden in het landbouwonderwijs – Vlaams Instituut Gezond Leven (Stefanie Verduyn)

Dat het mentaal welzijn van landbouwers onder druk staat door verschillende factoren werd ook beaamd door Stefanie Verduyn van VIGI. Zij vertelde meer over het EIP-project ‘Welbevinden in het landbouwonderwijs’. Met dit project wil men toekomstige landbouwers al van in de schoolbanken aandacht laten hebben voor vaardigheden en gewoontes die een positief effect hebben op hun welbevinden, en wil men hen weerbaarder maken tegen deze stressfactoren. Het traject is inmiddels uitgetest in de Odisee hogeschool. Zowel de studenten als de docenten en opleidingscoördinatoren gaven erg goede feedback. Op dit moment wordt het traject verder herwerkt en geoptimaliseerd.  

Demonstratieproject ‘Boerenverstand, rust in je hoofd’ – Boerenbond (Melanie van Raaij)

Dit project heeft tot doel landbouwers weerbaarder te maken, aldus Melanie van Raaij van Boerenbond. Men wil hen namelijk leren omgaan met stress. Hiervoor zet men in op vormingen en op individuele sessies. “Je kunt pas goed voor een ander zorgen als je eerst goed voor jezelf zorgt” is een quote die dan ook goed bij dit project past.

EIP-project ‘Siertelers en keten sterk²’ – Boerenbond (Melanie van Raaij)

Vervolgens lichtte Melanie van Raaij nog een project toe dat zich specifiek richt op de sierteeltsector, namelijk het EIP-project ‘Siertelers en keten sterk²’. Het doel van dit project is om de positie van de sierteler in de keten te verstreken door in te zetten op duurzame klantenrelaties. Hiervoor leren ze grenzen stellen, leren ze hoe ze klantengesprekken kunnen voorbereiden, en leren ze dat het belangrijk is dat ze zeggen wat ze doen en doen wat ze zeggen (beloftes waarmaken). Via lerende netwerksessies en individuele begeleiding van de siertelers bespreekt men stap voor stap de weg naar duurzame klantenrelaties. Op het einde van het project worden alle ervaringen gebundeld en beschikbaar gesteld.

Demonstratieproject ‘Naar het uitzetten van een toekomstvisie in een verander(en)de context’ –

Ferm voor agravrouwen (Ellen Vos)

Omgaan met stress en druk vragen specifieke vaardigheden. Vandaar dat het demonstratieproject ‘Naar het uitzetten van een toekomstvisie in een verander(en)de context’ hierop inzet. Ellen Vos van Ferm voor agravrouwen gaf meer uitleg. Voor dit demonstratieproject werken verschillende partners uit de zorg en ook 2 psychologenprakijken samen. Ze zetten specifiek in op positieve getuigenissen over veranderingen en dit via verschillende communicatiekanalen. Daarnaast organiseren ze ook inspiratieavonden met getuigenissen. Er zijn ook nog 6 lerende netwerken waar telkens 6 tot 8 landbouwers worden geholpen onder professionele begeleiding. Tot slot zijn er ook nog verschillende demonstratiemomenten.

Onderzoek rond welbevinden in Europese context: Farmwell – ILVO (Lies Messely)

FARMWELL is een Europees Horizon 2020-project en eigenlijk meer nog een thematisch netwerk. Lies Messely van ILVO is hierbij betrokken en vertelde dat de focus binnen dit project/netwerk op het delen van kennis ligt, zowel kennis uit onderzoek als uit praktijk, en ook op het verder verspreiden van deze kennis. Ze zetten in op het verbeteren van het welbevinden via sociale innovatie. Elke lidstaat heeft een specifieke focus van waaruit naar oplossingen wordt gekeken. Er zijn ook verschillende video’s over de uitdagingen waar landbouwers in Europa mee geconfronteerd worden. In Vlaanderen zijn er twee verschillende innovaties namelijk: een lerend netwerk dat focust op welbevinden, waar men leert hoe om te gaan met onder andere stress; en een inspiratietoer welbevinden, waarbij verschillende landbouwbedrijven werden bezocht die actief werken rond welbevinden. Voor de geïnteresseerden is er op 12 en 13 november een slotevent in België.

 

Welbevinden in de werking van de landbouworganisaties

Vertegenwoordigers van de verschillende landbouworganisaties lichtten vervolgens toe hoe hun organisatie welbevinden opneemt in de eigen werking.

Ferm voor agravrouwen (Ellen Vos)

Ellen Vos van Ferm voor agravrouwen beet de spits af. Ze vertelde dat zij het grootste netwerk voor boerinnen en tuiniersters zijn. Vrouwelijk ondernemerschap en welbevinden zijn thema’s die hen nauw aan het hart liggen. Een speerpunt daarbij is openheid onder boerinnen en tuiniersters. Maar het is ook belangrijk om de mannen mee te hebben. Dit doen ze door in te zetten op een open gesprekscultuur, online en offline vormingsavonden, actief in te zetten op delen van open en pure verhalen … Ze willen ingaan tegen de polarisatie. Welbevinden blijft de rode draad in de werking van Ferm voor agravrouwen. De organisatie is betrokken bij verschillende projecten, zoals het demonstratieproject ‘Neem je toekomst in handen’, het thematisch netwerk rond welbevinden FARMWELL, en het lerend netwerk welbevinden.

ABS, VABS, Jong ABS (Hendrik Vandamme)

ABS, VABS en Jong ABS werden vertegenwoordigd door Hendrik Vandamme. Hij gaf aan dat deze organisaties geen specifiek luik rond welbevinden hebben, maar dat ze wel partner zijn van Boeren op een Kruispunt. In hun syndicale werking spelen ze ook de rol van klankbord, de telefoon staat open voor iedereen. Ze krijgen nogal wat vragen over problemen die zich voordoen op het bedrijf, ook over het welzijn van boer of boerin. Het advies van Hendrik luidt: “Boer kom uit uw kop en praat erover met uw partner, uw kinderen …” ABS wil voor een stukje een lichtbaken zijn. Ze zijn ervan overtuigd dat zij deze rol kunnen blijven spelen. Het verhaal zoals landbouwer Patrick Nijst het gebracht heeft, horen zij ook vaak aan de telefoon. Zo’n dingen tekenen ook wel hoe moeilijk het soms is om met verandering om te gaan. Hendrik riep de overheid op ervoor te zorgen dat onze landbouwers minder zorgen hebben.

Boerenbond (Lode Ceyssens)

Ook bij Boerenbond hoort men dagelijks verhalen over het welbevinden van de landbouwers, aldus Lode Ceyssens. Het is duidelijk dat het binnenvetters zijn: “We gaan er niet over spreken”. En dikwijls zijn het de vrouwen die zo’n zaken als eerste bespreekbaar maken.
Projecten om mensen over hun zorgen en problemen te laten praten, tools die land en tuinbouwers moeten helpen om sterk te worden, zijn hard nodig. In verband met de getuigenis van landbouwer Patrick merkte Lode op dat er veel tijd en energie gestoken wordt in het bestrijden van de gevolgen, maar dat we ook naar de oorzaken moeten durven kijken. Wat Lode opviel bij Patrick was dat hij niet klaagde over het vele en harde werk, maar gewoon vroeg naar een toekomst voor zijn bedrijf, en voor hem en zijn zoon als landbouwers. De samenleving begint langzamerhand te beseffen dat onze land- en tuinbouwers nodig zijn. Lode riep op om dat te vertalen in beleid.

VAC (Danny Vandebeeck)

VAC heeft ‘ontzorgen’ in zijn missie staan, aldus Danny Vandebeeck. Welbevinden is verstrengeld in hun volledige werking. Het verdient aandacht om te voorkomen dat er een negatieve impact is op het welzijn van de landbouwers. VAC doet aan voordenken, samen met hun agrarische ondernemers.  Ze willen zoeken naar organisaties en personen die de landbouwers willen begeleiden. Daar stoten ze wel op een aantal beperkingen. Het aanbod van de hulp is voldoende, maar de hulp is zeer verspreid en daardoor moeilijk te vinden. Danny gaf ook nog mee dat de landbouwsector nood heeft aan een periode van rust.

Groene Kring (Bram Van Hecke)

“Er is een gigantisch probleem, dat zien we elke dag bij jonge boeren”, aldus Bram Van Hecke van Groene Kring. Deze organisatie is er om samen te zijn want jonge landbouwers moeten elkaar kunnen ontmoeten, om gewoon eens met elkaar te kunnen praten. Groene Kring wil jonge boeren ook sterker maken, onder andere met het organiseren van vormingen, zodat ze zo sterk mogelijk aan de overname beginnen. Daarnaast willen ze ook werken aan het imago van de landbouwsector, en gaan ze in dialoog met elkaar en met burgers. Bram gaf ook nog aan dat alle zorgen die er zijn meer dan terecht zijn. Perspectief, zekerheid, weten waar je aan toe bent, dat hebben jonge boeren nodig. Zij willen niet liever dan ‘boeren’. Maar er zijn er te veel die zich nu de vraag stellen: “Moet ik het wel doen?” Pas als de oorzaken opgelost zijn, zullen we verschil merken. Onder jonge boeren is praten over welbevinden ook nog taboe. Groene Kring heeft onlangs een heel maandblad eraan gewijd, om mee het taboe te doorbreken. Bram sloot af met volgende boodschap: “We moeten blijven dweilen, maar laat ons de kraan zo snel mogelijk dicht doen. Perspectief en zekerheid zijn echt heel hard nodig.”

Bioforum (Lieve Vercauteren)

Bioforum verenigt en vertegenwoordigt biologische boeren. Lieve Vercauteren gaf aan dat zij geen specifieke werking hebben rond welbevinden. De medewerkers van Bioforum horen wel veel van de telers. Als ze problemen horen, proberen ze hen correct door te verwijzen. Zij zetten ook hard in op ‘lerende netwerken’. Welbevinden gaat ook over mensen samenbrengen. Bioforum heeft verschillende WhatsApp-groepen georganiseerd, waar telers goed met elkaar kunnen overleggen. Ook Lieve benadrukte dat de landbouwsector nood heeft aan rust en zekerheid.

Parallelle sessies over lopende initiatieven

Mentaal Welbevinden

Mentaal welbevinden begint op school – Vlaams Instituut Gezond Leven (Stephanie Verduyn)

De landbouwstiel is een mooie stiel, maar er zijn heel wat uitdagingen die op het pad van landbouwers komen waardoor welbevinden heel erg onder druk komt te staan. Met deze actie wil men vooral jonge landbouwers handvaten aanreiken om hun mentaal welbevinden te versterken. Dit is niet eenmalig, maar een heel traject, inzetbaar in heel de schoolcarrière.

Men biedt groepssessies aan rond de geluksdriehoek, groepsopdrachten en omgevingsinterventies. Er wordt ook een poster ingezet op sociale media, #hierboerikvoor.

De geluksdriehoek is de basis van alles. Dit model is onderzocht, het pakt heel wat zaken rond geluk aan. Deze driehoek werd ontwikkeld in 2020. De boodschap bij de oranje bol is belangrijk: het perfecte geluk bestaat niet.

In de vorming komen 4 sessies aan bod. Hogeschool Odisee gaat het volgend schooljaar verder aanbieden, en zelfs uitbreiden naar 8 sessies. Het afgelopen schooljaar was een piloottraject.

Ons aanbod is breder dan men denkt – Boeren op een Kruispunt (Els Verté)

Boeren op een Kruispunt is gestart in 2007. In de statuten stond toen al het woordje ‘welzijn’. Welzijn verhogen doen ze preventief en via begeleiding. De vzw doet ook aan beleidsadvies. Preventie gebeurt via sociale media, podcasts … Men wil zoveel mogelijk landbouwers proberen te bereiken. Er wordt ook ingezet op vorming, en dat niet enkel voor mensen die advies vragen, maar ook voor vorming rond bijvoorbeeld veerkracht, stress, dierverzorging of IT. Verder organiseert Boeren op een Kruispunt ook lezingen, panelgesprekken …  en werkt de vzw regelmatig projecten uit.

Er wordt ook eerstelijnshulp aangeboden, en er is ook anonieme hulpverlening. Het nummer 0800/99138 is 24/7 bereikbaar. En ook op de website is heel wat info te vinden (FAQ, agrokompas, agrozorgwijzer …). Op diverse infodagen zijn ook adviseurs van Boeren op een Kruispunt aanwezig, er staan sowieso informatiekanalen, vragen kunnen gericht gesteld worden.

Boeren op een Kruispunt staat het meeste bekend om de begeleidingen die ze doen. Er zijn heel wat voordelen: de begeleidingen zijn gratis en snel; de vzw werkt met 13 freelance psychologen die zeer snel worden ingezet en die discreet, neutraal, onafhankelijk, holistisch en op maat en tempo van de boer(in)/tuinder werken. De vzw is 24/7 bereikbaar, de vragen worden serieus genomen (er is respect en vertrouwen), men zoekt niet naar oorzaken of schuldigen, maar naar oplossingen voor de toekomst. Boeren op een Kruispunt pakt alles graag tegelijkertijd aan: psychosociaal welzijn, dierenwelzijn, niveau van bedrijf …

 

Vorming en advies over welbevinden

Demonstatieproject ‘Naar het uitzetten van een toekomstvisie in een verander(en)de context’ – Ferm voor agravrouwen (Jorie Boyen)

Het project kreeg een nieuwe titel, mensen zijn bang voor verandering: ‘Kiezen voor morgen. Neem je toekomst in handen’.

In een filmpje getuigt een boerin over een verandering binnen haar bedrijf. Je ligt inderdaad wakker van verandering, het brengt stress met zich mee. Binnen dit project wordt dan ook volop ingezet op positieve getuigenissen over verandering, inspiratieavonden, een webinar, lerende netwerken, demonstratiemomenten … Deze positieve getuigenissen vind je onder andere terug op de website, via sociale media en in landbouwtijdschriften. De reportage op PlattelandsTv staat op de website van Ferm voor agravrouwen. Op de inspiratieavonden ‘Neem je toekomst in handen’ worden getuigenissen gebracht door mensen die hun bedrijf (deels) stopzetten, die kiezen voor verbreding of voor omschakeling, die kiezen om buitenshuis te werken, of net om in de landbouw te stappen. Uit elk verhaal komen 4 kapstokken naar boven: signalen, hindernissen, hulpmiddelen en tips.

Het vervolg van deze inspiratieavonden zijn lerende netwerken. Er worden 6 van deze lerende netwerken georganiseerd in het najaar van 2023 en in 2024. Het is de bedoeling om in kleine groepjes en onder professionele begeleiding het beslissingsproces in eigen handen te nemen. Daarna volgt nog een korte infosessie over de resultaten van dit project.

Vorming en advies in het nieuwe GLB – Departement Landbouw en Visserij (Maxime Bolle)

Vorming en advies zijn belangrijk voor het welbevinden van de landbouwers, bij uitdagingen en/of veranderingen. Niet alleen welzijn kunnen we verbeteren. Kennis en advisering zijn ook essentieel, dat is de lijm. In het Actieplan Welbevinden staat onder andere dat er een nood is om het aanbod te centraliseren en ter beschikking te stellen. Er gebeurt al heel wat rond vorming en advisering. In het nieuwe GLB wordt er volop ingezet op vorming en advies voor landbouwers. Dit enerzijds via de kennisportefeuille en anderzijds via vormingsprogramma’s. Daarnaast wordt ook via andere GLB-maatregelen ingezet op kennis en innovatie, zoals de EIP-operationele groepen en demonstratieprojecten.

 

Welbevinden in de plattelandscontext

Interactieve sessie – ILVO, Vlaamse Landmaatschappij en LEADER-coördinator Westhoek (Lies Messely, Lene Cillen, Wouter Peeters en Wouter Bertier)

In deze interactieve sessie werden verschillende stellingen voorgelegd aan de deelnemers. Elke stelling stelt een bepaalde actie voor. Deelnemers moesten aangeven of je via deze acties effectief aan het welbevinden van landbouwers kan werken. Een aantal reacties worden hieronder weergegeven. Deze stellingen werden ook allemaal in realiteit onderzocht via projecten.

• Als je een film/documentaire/toneelvoorstelling ziet, ben je dan aan het werken aan het welbevinden van de landbouwer?
  • Ja
    • Deeltje van de grotere puzzel
    • Uit ervaring: ‘boeren’ gespeeld op landbouwbedrijf en heel wat boeren voelden zich bevrijd
  • Nee
    • Afbeelding van film stelt niet de landbouw voor (beeldvorming)
• Het plaatsen van een infostand over psychisch welbevinden, is dat een goede manier om te werken aan het welbevinden van landbouwers?
  • Nee
    • Ze weten niet waarvoor afkorting staat, dus zullen link niet leggen dat ze er een praatje kunnen slaan
  • Ja
    • Maar eerder op een ‘Dag van de Landbouw’
• Briefje aan pudding en chocomousse om landbouwers te bedanken
  • Ja
    • 1-op-1-gesprek brengt je verder dan een standje op bv. barbecue
  • Nee
    • Gaat tegen fierheid in
    • Wel briefje ‘bedankt dat je jouw mooi product komt leveren’
• Moeten we vanuit de landbouworganisaties (ook bv. landbouwraad) bezoek brengen aan de landbouwer en eventjes aanbellen?
  • Ja
    • Belangrijk hoe bedrijven gescreend en gekozen worden (niet altijd usual suspects, kleinschalig versus grootschalig)
  • Nee
    • Info die dan zou moeten doorstromen naar juiste instanties, wordt die wel gelezen? Wat met feedback?
• Landbouwers brengen een bezoek aan het OCMW en het Sociaal Huis als activiteit.
  • Ja
    • Om te leren kennen
  • Nee
    • OCMW heeft stempel. Niet alleen onder landbouwers.
    • Kloof tussen landbouw- en welzijnsschakel is echt wel groot, ook voor OCMW-medewerkers. Kruisbestuiving is heel belangrijk.
• Fototentoonstelling op de hoeve / Boer zkt Bank-project
  • Ja
    • Geeft boost om eens samen te komen
    • Ook sensibiliserend naar de burger toe (wel moeilijk voor bedrijven die in moeilijkheden zitten)
  • Nee
    • Gaat meestal over voorbeeldbedrijven – verkeerd beeld dat alles goed gaat in de sector?
• Ergens durven inbreken op bestaand evenement waar ook de ‘non-believers’ zitten?

 

Doorverwijzen naar hulp

Outreachen – Departement Zorg (Dirk Van Noten) & Welbevinden van de landbouwer – Domus Medica (Jan Vanschoenbeek)

Dirk Van Noten van het Departement Zorg en huisarts Jan Vanschoenbeek hadden het over outreachen. Samen reikten ze hun expertise aan en werd er ingegaan op vragen van de deelnemers.

Bij psychologische problemen is er meestal wel een probleem maar geen vraag. Vaak worden signalen bij land- en tuinbouwers via de omgeving gedetecteerd of bij het aan huis komen en via non-verbale communicatie. Soms is het interessant om gewoon eens (ongevraagd) binnen te stappen en te luisteren.

Outreachend werken steunt op de aanwezigheid van iemand die nabij en vertrouwd is, die luistert en problemen kan detecteren. Erfbetreders kunnen een belangrijke rol spelen, signalen opvangen, het gesprek aangaan en doorverwijzen. Een erfbetreder heeft niet de rol van hulpverlener. GDPR is een belangrijk aspect, zelf contact opnemen met Boeren op een Kruispunt kan enkel met toestemming van de land- of tuinbouwer. Er werd ook verwezen naar vormingen voor erfbetreders.

Aandachtspunten als erfbetreder zijn om alert te zijn voor signalen, oprecht geïnteresseerd te zijn in de mens tegenover jou, emoties te erkennen en een heel open houding te hebben en onbevangen te luisteren vanuit ‘ik weet het niet, zeg jij het eens’. Aandachtspunten zijn ook om bewust te zijn van je eigen rol, van hoe ‘sterk’  je zelf bent als erfbetreder om die rol aan te gaan, en of je eigen organisatie openstaat dat je deze rol opneemt. Er werd ook aangeven om problemen niet verder uit te spitten, maar de landbouwer te laten komen met zijn verhaal en daarbij krachten van de landbouwer naar boven te halen. De werking van GBO en eerstelijnszones werd kort besproken.

 

Ondersteuning in welbevinden

EIP-project ‘Siertelers en keten sterk²’ – Boerenbond (Patrick Meulemeester en Charlotte Cobbaert)

Grenzen stellen lukt beter in een situatie van een vraagmarkt. Met behulp van deze operationele  groep willen siertelers hun positie in de keten versterken. In dit traject met 8 siertelers focust men op 3 zaken, namelijk een goede voorbereiding, zeggen wat je doet en doen wat je zegt.

 

Goede voorbereiding

Het is belangrijk om te weten wat de klant vraagt, welke service deze verwacht, wat de omzet/evolutie is en waar dit past binnen de werking van het bedrijf (bv. werken met bestelling of niet). Deze informatie wordt dan in een klantenfiche gegoten die de siertelers zelf opstellen.

 

Zeg wat je doet

Een goede communicatie is erg belangrijk om een gelijkwaardigere positie te bereiken ten opzichte van de klanten. Het is belangrijk om ook als teler je wensen door te spreken naar de klant toe. Op die manier geeft de teler aan dat hij ermee bezig is. De operationele groep krijgt begeleiding bij zowel schriftelijke als mondelinge communicatie.

 

Doe wat je zegt

Het is erg belangrijk om te doen wat je zegt. Hierdoor ontstaat er een vertrouwensband tussen teler en klant. Als onderdeel van het traject heeft elke sierteler het hele bestelproces, tussen bestelling en het op de vrachtwagen plaatsen, in kaart gebracht. Hier zijn verschillende oplossingen uitgekomen om dit proces te optimaliseren. Deze oplossingen zijn erg individueel toepasbaar. 

Bij het project hebben de siertelers ook rond elk van de 3 bovenstaande luiken een terugkomsessie met de andere siertelers. Tegen het einde van het project zal er een draaiboek beschikbaar zijn met verschillende voorbeelden.

 

Demonstratieproject ‘Boerenverstand, rust in je hoofd’ – Boerenbond (Charlotte Cobbaert)

Land- en tuinbouwers worden geconfronteerd met enorm veel uitdagingen. Uit een onderzoek van ILVO bleek dat minder dan 50% van de land- en tuinbouwers hulp zoekt bij problemen.

De doelstelling van dit demonstratieproject is om op een concrete manier kennis en vaardigheden aan te reiken rond mentaal welzijn bij de land- en tuinbouwer. Er zijn 2 concrete doelstellingen namelijk:

• Stilstaan bij en omgaan met stress als ondernemer: hoe kan het beter?
  • Via pro-actieve stressdetectie en bewustwording rond stress
    • Soft skills aanleren rond omgaan met stress bv. brainstorm rond bedrijfsorganisatie
  • Dichterbij brengen van bestaand zorgaanbod van mutualiteit en Boeren op een Kruispunt rond mentaal welzijn
• Managementvaardigheden versterken om de impact van stress te verminderen
  • Verbeteren van administratiebeheer
  • Verbeteren van tijdsbeheer
  • Verbeteren van algemene bedrijfsorganisatie

 

Loopbaanbegeleiding voor landbouwers – VDAB (Fran Bellinck en David Meulemans)

Tijdens deze interactieve sessie werden de deelnemers ondergedompeld in een korte loopbaansessie, zoals die ook in realiteit georganiseerd wordt:

• Waarden (dingen die je belangrijk vindt, hoe sta je in relatie met je omgeving, in relatie met mensen?)
  • Bv. ik wil in een mooie omgeving werken, ik wil respect, verdraagzaamheid, ik wil zelfstandig zijn, ik wil in een internationale context werken …
• Competenties (vaardigheden, werkwoorden, iets wat je goed kunt, zowel werk als privé)
  • Bv. organiseren, onderhandelen, uitvoeren, teksten redigeren …
• Kwaliteiten (talenten, sterktes)
  • Bv. stiptheid, punctualiteit, empathisch …
• Interesses (wat boeit mij?)

Stel jezelf voor de spiegel:

• Zet ik mijn talenten in op werkvlak?
• Bedenk één actie die je doet in kader van deze sessie en bespreek dit thuis
• Extra info
  • 2 x 40 euro voor 7 uren loopbaanbegeleiding
  • Let wel, loopbaanbegeleiding is geen begeleiding voor burn-out en dergelijke, het is dus geen therapie.

Afsluitende speech door mevrouw Patricia De Clercq, secretaris-generaal van het Departement Landbouw en Visserij

De Secretaris-generaal van het Departement Landbouw en Visserij, mevrouw Patricia De Clercq, bedankte de deelnemers aan het netwerkmoment voor hun aanwezigheid, en benadrukte de nood aan een stevig netwerk voor onze landbouwers, een vangnet, of nog: een sterke ketting die verbondenheid uitdrukt. Tot dat netwerk behoren vrienden en kennissen, maar er zijn daarnaast ook heel wat organisaties, diensten en personen die naar onze landbouwers kunnen luisteren en hen kunnen helpen. Patricia gaf ook aan dat het Departement Landbouw en Visserij verder wil blijven inzetten op administratieve vereenvoudiging, o.a. door de aanvraagmodules op het e-loket zo toegankelijk en intuïtief mogelijk te maken. Dit om op vlak van regelgeving en administratie de landbouwers toch al wat te ontzorgen. En wie alsnog hulp nodig heeft, die kan het departement natuurlijk steeds contacteren.

Om af te sluiten riep Patricia de aanwezigen op om ook in de toekomst te blijven meewerken aan een goed netwerk voor onze landbouwers.