De droge zomers van de voorbije jaren hebben een negatieve impact gehad op de landbouwopbrengsten. Vooral boeren op zandgronden zagen hun teelten voor hun ogen verpieteren. Omdat droogte ook in de toekomst een rol zal spelen en om het aanwezige grondwater langer vast te houden, startten een aantal organisaties, waaronder Boerenatuur Vlaanderen, het project Bocholt Stuwt. Het aanbrengen van stuwtjes houdt niet alleen het grondwater langer vast, in combinatie met peilgestuurde drainage kan het ook gebruikt worden voor subirrigatie.
“Vorig jaar hadden we een extreem droge zomer en heb ik maar drie snedes gras van dit perceel. Ik ben ervan overtuigd dat we zonder peilgestuurde drainage nog een snede minder gehad zouden hebben.” Aan het woord is melkveehouder Johan Kusters. We staan op zijn perceel in Bocholt op het moment dat er twee stuwtjes worden aangelegd. De melkveehouder stapte twee jaar geleden al over van klassiek gestuurde drainage naar peilgestuurde drainage waardoor hij het grondwater langer kan vasthouden. Tijdens het veldwerk laat hij het water leeglopen, terwijl tijdens de teelt de gewassen zich beter kunnen ontwikkelen door het hogere grondwater.
Kusters is één van de landbouwers die deelneemt in het project Bocholt Stuwt, waarvan Proef- en Vormingscentrum voor de Landbouw (PVL) de trekker is en waaraan Boerennatuur Vlaanderen deelneemt. De komende tijd zullen er in Bocholt 22 stuwtjes geplaatst worden. Ook binnen andere projecten worden er stuwtjes aangelegd in de provincie Limburg om de landbouwers te wapenen tegen droge zomers.
Water langer vasthouden
Een eenvoudige manier om ons waterbeheer meer klimaatrobuust te maken is door het water langer vast te houden. "Te veel water loopt rechtstreeks van de velden naar perceelsgrachten en via waterlopen en rivieren richting de zee. Op die manier gaat er veel nuttig water verloren. Het zou beter zijn om zoveel mogelijk water plaatselijk vast te houden en het de kans geven om lokaal te infiltreren, om aldus het grondwater aan te vullen”, vertelt Steve Meuris van de organisatie Boerennatuur.
Stuwtjes zijn naast peilgestuurde drainage een goede maatregelen om lokaal water langer vast te houden op hun percelen. Zij werken volgens een gelijkaardig principe als peilgestuurde drainage, waarbij een buis wordt verwijderd uit de regelput waaruit het water kan weglopen. Een stuw is een vrij eenvoudige constructie die geplaatst kan worden in een perceelsgracht of waterloop en, aan de hand van uitneembare schotjes, het waterpeil kan sturen.
Waterpeil volgen vanaf de boerderij
Het project Bocholt Stuwt gaat verder dan alleen het plaatsen van rudimentaire stuwen en heeft ook een digitaal luik. Er wordt ook gekeken naar de mogelijkheden van automatisatie en digitalisering van stuwen. Zo wordt er een dashboard ontwikkeld waarop de actuele waterstanden in perceelsgrachten, door middel van automatische metingen met sensoren, door de landbouwers kunnen worden opgevolgd. Deze gegevens kunnen op het bedrijf gemonitord worden zodat eventuele managementbeslissingen van op afstand kunnen worden gemaakt. Zo kunnen we de landbouwers ook een extra rit naar de stuw uitsparen en wordt het beheer van stuwtjes nog verder geoptimaliseerd.
De betrokken organisaties hopen dat de sensoren en het meten ook kan helpen bij het kwantificeren van de meerwaarde van stuwtjes. Deze informatie is er volgens hem al wel voor peilgestuurde drainage. “Door water langer in de grond te houden kun je per jaar 100 euro extra opbrengst hebben in geval van maïs. Bij gras ligt dat voordeel op 150 tot 190 euro en bij aardappelen of ajuin zelfs tussen de 300 en 400 euro.”
De stuwtjes kunnen uiteraard ook gebruikt worden zonder de aanwezigheid van peilgestuurde drainage. Ook dan wordt het water plaatselijk langer vastgehouden en het grondwaterpeil aangevuld, maar de directe infiltratie van het landbouwperceel ligt dan wel wat later. Voor het geld lijkt de veehouder het niet te hoeven laten. Vanuit de Vlaamse overheid is er VLIF-steun voorzien en de stuwtjes die op het perceel van Johan Kusters geplaatst werden, kosten 1.000 euro per stuk.
Lees het volledige artikel op www.vilt.be
Bron en copyright foto's: VILT, 18 maart 2023
